Притчі Соломона
1 І це також притчі Соломона, зібрані й записані мужами юдейського царя Єзекії.
2 Слава Божа – утаємничити слово, а слава царів – досліджувати слово.
3 Висота небес, глибини землі, й серця царів недослідимі.
4 Якщо від срібла відділити жужелицю, то ювелір з нього виготовить посуд, –
5 так само, якщо усунути з оточення царя нечестивців, то його трон зміцниться справедливістю.
6 Не величайся перед царем, і не ставай на місці можновладців,
7 тому що краще, коли тобі скажуть: Підіймись вище! – ніж мали би тебе принизити в присутності вельможі, якого ти знаєш.
8 Не спіши судитись, бо що робитимеш, коли наприкінці твій ближній осоромить тебе?
9 Залагодь свою справу з ближнім твоїм, і чужої таємниці не відкривай,
10 аби той, хто почує, не докорив тобі, бо після того твоя ганьба не відступить від тебе.
11 Слово, сказане у відповідний час, – як золоте яблучко в срібній оправі.
12 Мудрий викривач для уважного вуха, – як золота сережка та прикраса з чистого золота.
13 Гідний довіри вісник для того, хто його посилає, – як снігова прохолода в час жнив, оскільки він підкріплює душу свого пана.
14 Що хмари і вітер без дощу, те й людина, яка обіцяє подарунки, яких не дає.
15 Терпінням і лагідністю можна переконати навіть правителя, бо м’який язик ламає навіть кістку.
16 Ти знайшов мед? Їж його в міру, аби, переситившись, ти не виригнув його.
17 Не заходь часто у дім свого друга, аби ти йому не набрид, і щоб він не зненавидів тебе.
18 Що молот, меч і гостра стріла, те саме й людина, яка фальшиво свідчить проти свого ближнього.
19 Що гнилий зуб, або вивихнута нога, те – надія на зрадливого в день лихоліття.
20 Як роздягнутись у морозний день, чи капнути оцтом на рану, так співати пісні засмученому серцю.
21 Якщо твій ворог голодний, нагодуй його хлібом, якщо він спрагнений, дай йому води,
22 адже так ти сиплеш йому на голову жаристе вугілля, і Господь винагородить тебе.
23 Північний вітер приносить дощ, а потаємна мова – сердите обличчя.
24 Краще жити в кутку на горищі, ніж зі сварливою жінкою в просторому домі.
25 Що холодна вода для спрагненої людини, те добра звістка з далекого краю.
26 Що скаламучена криниця чи зіпсуте джерело, те – праведний, який відступає перед нечестивим.
27 Як не корисно їсти багато меду, так домагання для себе слави – не є славою.
28 Людина, яка не володіє собою, подібна до зруйнованого міста без муру.
Pouczenia w formie porównań
1 Również to są przysłowia Salomona, które zebrali mężowie Ezechiasza, króla judzkiego:
2 Chwałą Bożą jest rzecz ukryć,
a chwałą królów rzecz zbadać.
3 Wysokość niebios, głębokość ziemi
oraz serca królów są niezbadane.
4 Gdy się oddzieli żużel od srebra,
to złotnikowi uda się naczynie;
5 Gdy się usunie bezbożnego sprzed oblicza króla,
to jego tron umocni się przez sprawiedliwość.
6 Nie chełp się przed królem
i nie stawaj na miejscu możnych;
7 Gdyż lepiej jest, gdy oni ci powiedzą: Posuń się wyżej!
niż żeby cię miano poniżyć przed księciem.
8 Gdy twoje oczy coś zauważą,
Nie podawaj tego zaraz do sądu,
bo co zrobisz na koniec, gdy cię zawstydzi twój bliźni?
9 Załatw swoją sprawę ze swoim bliźnim,
lecz nie wydawaj cudzej tajemnicy,
10 Aby cię nie zelżył słuchający
i nie przylgnęła do ciebie niesława.
11 Słowo wypowiedziane we właściwym czasie
jest jak złote jabłko na srebrnych czaszach.
12 Złotym kolczykiem i klejnotem ze złota
jest dla ucha, które słucha, ten, kto mądrze napomina.
13 Czym jest chłodzący śnieg w czasie żniwa,
tym jest godny zaufania posłaniec dla tego, kto go posyła,
gdyż pokrzepia duszę swojego pana.
14 Człowiek, który się chełpi darem, którego nie dał,
jest jak chmury i wiatr bez deszczu.
15 Cierpliwością można przekonać sędziego,
a łagodny język łamie kości.
16 Znalazłeś miód, jedz tyle, ile trzeba,
żebyś się nim nie przejadł i nie zwymiotował.
17 Niech twoja noga rzadko staje w domu twojego bliźniego,
abyś mu się nie uprzykrzył i on cię nie znienawidził.
18 Młotem, mieczem i ostrą strzałą jest człowiek,
który fałszywie zeznaje przeciwko swojemu bliźniemu.
19 Zaufać przewrotnemu w dniu niedoli to tak,
jak mieć zepsuty ząb i chwiejącą się nogę.
20 Kto sercu strapionemu śpiewa pieśni,
jest jak ten, kto zdejmuje ubranie w dzień mroźny,
albo jak ocet na ranę.
21 Jeśli łaknie twój nieprzyjaciel, nakarm go chlebem,
a jeśli pragnie, napój go wodą,
22 Bo wtedy węgle rozżarzone zgarniesz na jego głowę,
a Pan ci odpłaci.
23 Wiatr północny sprowadza deszcz,
a obmowa wywołuje gniew na twarzy.
24 Lepiej jest mieszkać kątem na poddaszu
niż z kobietą swarliwą we wspólnym domu.
25 Jak zimna woda dla ust spragnionych,
tak dobra wieść z dalekiej krainy.
26 Sprawiedliwy, który jest chwiejny przed bezbożnym,
jest jak zmącone źródło albo skażony zdrój.
27 Niedobrze jest jeść za wiele miodu;
bądź więc oszczędny w słowach pochwalnych.
28 Człowiek nieopanowany
jest jak miasto z rozwalonym murem.