1 Наміри серця належать людині, але від Господа – відповідь язика.
2 Усі дороги людини видаються їй чистими, та Господь зважає на дух.
3 В усіх своїх справах довірся Господеві й твої задуми здійсняться.
4 Все учинив Господь з певною метою, – і навіть нечестивого на день лиха.
5 Огидний для Господа кожен зарозумілий серцем, – можна ручатися, що такий не уникне покарання.
6 Милосердям і правдою здійснюється викуплення від гріха, і страх Господній допоможе оминути зло.
7 Коли стежки людини Господеві до вподоби, то Він і її ворогів мирить з нею.
8 Краще небагато з правдою, аніж великі прибутки, здобуті несправедливістю.
9 Серце людини обмірковує свою дорогу, але Господь керує її ходою.
10 В царських устах вирішальне слово, тому в суді його уста не повинні помилятись.
11 Точна вага і шальки – від Господа; від Нього і правильні гирі в торбині.
12 Огидно для царів чинити злочин, адже справедливістю зміцнюється трон.
13 Цареві подобаються правдиві уста, – йому любий той, хто говорить правду.
14 Гнів царя – це вісник смерті, але мудра людина може його залагодити.
15 У світлому погляді царя – життя, а його милість, наче хмара перед весняним дощиком.
16 Набуття мудрості значно краще, ніж золота, і набуття розуму цінніше за срібло.
17 Дорога праведних – це уникнення зла; хто пильнує за своїми шляхами, той береже свою душу.
18 Загибелі передує гордість, і падінню – зарозумілість.
19 Краще бути покірним духом зі смиренними, ніж ділити здобич із зарозумілими.
20 Хто провадить діло розумно, той знаходить задоволення, і хто покладається на Господа, той щасливий.
21 Мудрого серцем вважатимуть розсудливим, і красномовність підсилює науку.
22 Хто має розум, той володіє джерелом життя, а навчання нерозумних – безумство.
23 Серце мудрого робить розумним його язик, і тому його уста здатні переконувати.
24 Приємні слова подібні до стільникового меду, – вони солодкі для душі й цілющі для кісток.
25 Є дороги, які здаються людині правильними, але їх кінець виявляється стежкою до смерті.
26 Робітник важко працює на себе, бо до цього спонукає його рот.
27 Підступна людина розкопує зло, а його уста, наче спопеляючий вогонь.
28 Лукава людина спричиняє сварки, – пліткар сіє ворожнечу між друзями.
29 Підступна людина підмовляє свого ближнього, зваблюючи його на лиху дорогу.
30 Примружуючи свої очі, він прикриває злий намір, і, зціпивши свої губи, він здійснює злочин.
31 Сивина – це корона честі, знаходять її на шляху істини.
32 Стримана людина краща за хоробру, і хто володіє собою, сильніший від того, хто завойовує міста.
33 У полу кидають жереб , проте всі його рішення від Господа.
Jaki powinien być człowiek
1 Rzeczą człowieka są rozważania serca,
lecz od Pana pochodzi odpowiedź języka.
2 Wszystkie drogi człowieka wydają mu się czyste,
lecz Pan bada duchy.
3 Powierz Panu swoje sprawy,
a wtedy ziszczą się twoje zamysły.
4 Pan wszystko uczynił dla swoich celów,
nawet bezbożnego na dzień sądu.
5 Każdy pyszałek jest ohydą dla Pana;
z pewnością nie ujdzie on pomsty.
6 Miłość i wierność oczyszczają od winy,
a dzięki bojaźni Pana stronimy od złego.
7 Gdy drogi człowieka podobają się Panu,
Wtedy godzi On z nim nawet jego nieprzyjaciół.
8 Lepiej mieć mało, lecz nabyte sprawiedliwie,
niż obfitość nabytą niesprawiedliwie.
9 Serce człowieka obmyśla jego drogę,
lecz Pan kieruje jego krokami.
10 Wyrok Boży jest na wargach króla;
gdy sprawuje sąd, jego usta się nie mylą.
11 Prawidłowa waga i szale wagi należą do Pana,
wszystkie odważniki w worku są jego dziełem.
12 Zbrodnicze działanie jest ohydą dla królów,
gdyż na sprawiedliwości opiera się tron.
13 Sprawiedliwe wargi podobają się królowi,
kocha on tego, kto mówi szczerze.
14 Gniew króla to zwiastun śmierci,
lecz mądry mąż może go ubłagać.
15 W jaśniejącej twarzy króla jest życie,
a jego łaska jest jak obłok z deszczem wiosennym.
16 Więcej warte jest nabycie mądrości niż złota,
a cenniejsze jest nabycie rozumu niż srebra.
17 Droga prawych to unikanie złego.
Kto pilnuje swojej drogi, zachowuje życie.
18 Pycha chodzi przed upadkiem,
a wyniosłość ducha przed ruiną.
19 Lepiej być pokornym z ubogimi,
niż dzielić łupy z pyszałkami.
20 Kto zważa na Słowo, znajduje szczęście,
a kto ufa Panu, jest szczęśliwy.
21 Kto ma mądre serce, ten zwie się rozumnym,
a słodycz mowy pomnaża zdolność przekonywania.
22 Kto ma rozum, ten ma źródło życia,
lecz głupota jest karą dla głupców.
23 Serce mędrca udziela mądrości jego ustom
i pomnaża jego zdolność przekonywania.
24 Miłe słowa są jak plaster miodu,
słodyczą dla duszy i lekarstwem dla ciała.
25 Niejedna droga zda się człowiekowi prosta,
lecz w końcu prowadzi do śmierci.
26 Głód robotnika pomaga mu przy pracy,
bo jego usta go pobudzają.
27 Nicpoń kopie doły zguby,
a jego mowa jest jak ogień płonący.
28 Człowiek przewrotny wywołuje zwadę,
a oszczerca skłóca ze sobą przyjaciół.
29 Człowiek gwałtowny zwodzi swojego bliźniego
i wprowadza go na niedobrą drogę.
30 Kto przymruża oczy, ma przewrotne myśli,
a kto zaciska wargi, ten już zło popełnił.
31 Wspaniałą koroną jest siwizna,
dochodzi się do niej na drodze sprawiedliwości.
32 Więcej wart jest cierpliwy niż bohater,
a ten, kto opanowuje siebie samego, więcej znaczy niż zdobywca miasta.
33 Losem potrząsa się w zanadrzu,
lecz jego rozstrzygnięcie zależy od Pana.