Сни Йосифа
1 Яків оселився на землі, де жив його батько, – в ханаанському краї.
2 Ось нащадки Якова. Йосиф, юнак сімнадцяти років, пас отару зі своїми братами – синами Білги та синами Зілпи, дружин свого батька. Йосиф доносив про них своєму батькові погані новини.
3 Ізраїль любив Йосифа більше за всіх своїх синів, оскільки він був сином його старості. Тож він справив Йосифу барвистий одяг.
4 Його ж брати, зауваживши, що їхній батько любить Йосифа більше, ніж усіх його братів, зненавиділи його, так що не могли з ним спокійно розмовляти.
5 Якось приснився Йосифові сон. Він розповів його своїм братам, після чого став для них ще більш ненависним.
6 Послухайте цей сон, – сказав їм Йосиф, – що мені наснилось.
7 Ось ми посеред поля в’яжемо снопи. Несподівано мій сніп піднявся і стоїть. Ваші снопи також повставали довкола мого снопа й поклонилися йому.
8 Послухавши , брати його сказали: Невже ти і справді царюватимеш над нами? Невже ти дійсно думаєш панувати над нами? Їхня ненависть до Йосифа ще більше зросла через його сни та слова.
9 Приснився йому ще один сон, якого він також розповів своїм братам. Наснився мені ще один сон, – оповідав він. – Мені вклонилися сонце, місяць і одинадцять зірок.
10 Він розповів цей сон не лише братам, а й своєму батькові. Та його батько з докором сказав йому: Що це за сон наснився тобі?! Невже й насправді я і твоя мати разом з твоїми братами прийдемо поклонитися тобі до землі?
11 Тож, якщо його брати сповнилися до нього почуттям заздрощів, то його батько усе сказане зберіг у пам’яті .
Брати продають Йосифа
12 Якось його брати пішли пасти отару свого батька в околиці Сихема.
13 Через деякий час Ізраїль сказав Йосифові: Хіба не в Сихемі пасуть твої брати? Я хочу послати тебе до них. Той відповів йому: Ось я!
14 Батько сказав йому: Піди, подивися, чи здорові твої брати, в якому стані вівці, і принеси мені відповідь. Тож послав його з Хевронської долини, і той пішов до Сихема.
15 Коли він блукав у пошуках по долині, натрапив на нього якийсь чоловік. Той чоловік запитав його: Що шукаєш?
16 Йосиф відповів: Шукаю своїх братів; чи не підкажеш мені, де вони пасуть?
17 Той чоловік відповів: Вони звідси відійшли, але я чув, як вони говорили: Ходімо в Дотан. Тож пішов Йосиф слідом за своїми братами і знайшов їх у Дотані.
18 Ті побачили його здалека, і перш ніж Йосиф наблизився до них, вони в пориві гніву змовилися його вбити.
19 Брати говорили між собою: Он іде той сновида.
20 Тому тепер підемо, вб’ємо його і вкинемо в якусь яму, і скажемо: Хижий звір загриз його; тоді побачимо, що буде з його снами.
21 Але Рувим, почувши це , визволив його з їхніх рук і сказав: Не губімо життя!
22 Не проливайте крові! Вкиньте його он в ту яму в пустелі, та рук на нього не накладайте. Це говорив їм Рувим з наміром врятувати його з їхніх рук і повернути батькові.
23 Тож, коли Йосиф підійшов до своїх братів, вони зірвали з нього барвистий одяг, який був на ньому,
24 схопили його й укинули до ями. Це був порожній колодязь, в якому не було води.
25 Самі ж сіли їсти хліб. У цей час , підвівши свої очі, вони побачили караван ізмаїльців, що рухався з Гілеаду; їхні верблюди були нав’ючені різними пахощами, бальзамом і миррою. Вони, йдучи, прямували до Єгипту.
26 Юда запропонував своїм братам: Яка користь від того, що ми вб’ємо нашого брата і скриємо його кров?
27 Давайте продамо його ізмаїльцям, а наші руки хай не будуть на ньому, адже він наш брат, наше тіло. І брати послухали його.
28 Коли ж поряд проходили люди, мідіянські купці, брати витягли Йосифа з ями і продали його ізмаїльцям за двадцять срібняків. Ті ж повезли Йосифа в Єгипет.
29 Незабаром повернувся до ями Рувим, а Йосифа в ямі нема. Він роздер на собі одяг
30 і, повернувшись до своїх братів, сказав: Хлопця нема, а я – куди я піду?
31 Вони взяли одяг Йосифа і, зарізавши козла, намочили одяг у крові.
32 Цей барвистий одяг вони відіслали своєму батькові зі словами: Це ми знайшли, впізнай: це одяг твого сина, чи ні?
33 Яків упізнав його і сказав: Так , це одяг мого сина… Напевно , хижий звір загриз Йосифа, пошматувавши його.
34 Тож Яків роздер на собі одяг, накинув на стегна мішковину і оплакував свого сина багато днів.
35 Зібралися усі його сини й дочки, аби потішити його, але, не бажаючи утішитися, він говорив: Із сумом зійду я до мого сина в шеол. Так оплакував його батько.
36 У Єгипті мідіянці продали Йосифа Потіфарові, євнухові фараона, начальникові охорони.
Józef i jego bracia
1 A Jakub mieszkał w ziemi, gdzie ojciec jego był gościem, w ziemi kanaanejskiej.
2 A oto dzieje rodu Jakuba: Gdy Józef miał siedemnaście lat i był jeszcze chłopcem, pasał trzodę z braćmi swymi, z synami Bilhy i z synami Zylpy, żony ojca swego. I donosił Józef ojcu ich, co o nich mówiono złego.
3 A Izrael kochał Józefa najbardziej ze wszystkich synów swoich, ponieważ urodził mu się na starość. Sprawił mu też długą szatę z rękawami.
4 Bracia jego widzieli, że ojciec kochał go więcej niż wszystkich jego braci, nienawidzili go więc i nie umieli się zdobyć na dobre słowo dla niego.
5 Pewnego razu miał Józef sen i opowiedział go braciom swoim, oni zaś jeszcze bardziej go znienawidzili.
6 Powiedział im bowiem: Słuchajcie, proszę, tego snu, który mi się śnił:
7 Oto wiązaliśmy snopy na polu; wtem snop mój podniósł się i stanął, a wasze snopy otoczyły go i pokłoniły się mojemu snopowi.
8 Rzekli do niego bracia: Czy chciałbyś naprawdę królować nad nami? Czy chciałbyś naprawdę nami rządzić? I jeszcze bardziej znienawidzili go z powodu snów i słów jego.
9 Potem miał jeszcze inny sen i opowiedział go braciom swoim. Powiedział: Miałem znowu sen: oto słońce, księżyc i jedenaście gwiazd kłaniało mi się.
10 A gdy to opowiedział ojcu i braciom, zgromił go ojciec i rzekł do niego: Cóż to za sen, który ci się śnił? Czyż więc ja, matka twoja i bracia twoi mielibyśmy przyjść i pokłonić ci się do ziemi?
11 Wtedy zazdrościli mu bracia, lecz ojciec jego zachował to słowo w pamięci.
Sprzedanie Józefa do Egiptu
12 Bracia jego poszli paść trzodę ojca swego do Sychemu.
13 Wtedy rzekł Izrael do Józefa: Bracia twoi pasą w Sychemie; chodź, a poślę cię do nich. A on odpowiedział: Jestem gotów.
14 Rzekł do niego: Idź więc i zobacz, jak się mają bracia twoi i co się dzieje z trzodą, i przynieś mi wiadomość. I wyprawił go z doliny Hebronu; a on przybył do Sychemu.
15 Gdy błąkał się po polu, spotkał go pewien mąż. A mąż ten zapytał go mówiąc: Czego szukasz?
16 On zaś odpowiedział: Szukam braci moich; powiedz mi, proszę, gdzie oni pasą.
17 A na to ów mąż powiedział: Wyruszyli stąd, bo słyszałem, jak mówili: Pójdziemy do Dotanu! Józef poszedł za braćmi swoimi i znalazł ich w Dotanie.
18 I ujrzeli go z daleka; lecz zanim się do nich zbliżył, zmówili się, że go zabiją,
19 Mówiąc jeden do drugiego: Oto idzie ów mistrz od snów!
20 Nuże, chodźmy i zabijmy go, i wrzućmy go do jakiej studni, a potem powiemy: Dziki zwierz go pożarł. Zobaczymy, co wyjdzie z jego snów.
21 A gdy to usłyszał Ruben, chciał go wyrwać z ich ręki i rzekł: Nie zabijajmy go.
22 Potem Ruben rzekł do nich: Nie przelewajcie krwi, wrzućcie go do tej studni na pustkowiu, ale nie podnoście na niego ręki. Chciał go bowiem wyratować z ich rąk i przyprowadzić do ojca.
23 A gdy Józef przyszedł do braci swoich, ściągnęli z Józefa szatę jego, szatę z długimi rękawami, którą miał na sobie,
24 Pochwycili go i wrzucili go do studni. A studnia ta była wyschnięta, nie było w niej wody.
25 Potem zasiedli do posiłku, a gdy podnieśli oczy, ujrzeli karawanę Ismaelitów, przybywającą z Gileadu; wielbłądy ich niosły wonne korzenie, balsam i mirrę, a szły niosąc to do Egiptu.
26 Wtedy rzekł Juda do braci swoich: Jaki pożytek z tego, że zabijemy brata naszego i zataimy, żeśmy go zabili?
27 Chodźcie, sprzedajmy go Ismaelitom. Nie podnośmy na niego ręki naszej, gdyż jest on bratem naszym i z ciała naszego. I usłuchali go bracia.
28 Gdy więc przechodzili mężowie, kupcy midianiccy, wyciągnęli Józefa ze studni na górę i sprzedali Józefa Ismaelitom za dwadzieścia srebrników, ci zaś przywiedli Józefa do Egiptu.
29 A gdy Ruben wrócił do studni, a nie było w studni Józefa, rozdarł szaty swoje,
30 A powróciwszy do braci, rzekł: Nie ma chłopca, dokąd ja teraz pójdę?
31 Wtedy wzięli szatę Józefa, zabili kozła i umoczyli szatę we krwi.
32 Potem posłali tę szatę z długimi rękawami do ojca i kazali powiedzieć: Znaleźliśmy to! Rozpoznajże, czy to szata syna twego, czy nie?
33 A on poznał ją i rzekł: To jest szata syna mojego, dziki zwierz pożarł go; tak, z pewnością rozszarpał Józefa.
34 Wtedy Jakub rozdarł szaty swoje i włożył wór na biodra, i przez długi czas opłakiwał syna swego.
35 Próbowali go pocieszać wszyscy synowie jego i wszystkie córki jego, ale nie dał się pocieszyć i mówił: W żałobie zejdę do syna mego do grobu. I opłakiwał go ojciec.
36 Midianici zaś sprzedali go w Egipcie Potyfarowi, dworzaninowi faraona, dowódcy straży przybocznej.