Бенкет Валтасара та напис на стіні
1 Цар Валтасар влаштував великий бенкет для тисячі своїх вельмож, і перед очима цієї тисячі пив вино.
2 Сп’янівши від випитого вина, Валтасар наказав принести золотий і срібний посуд, який його батько, Навуходоносор, забрав з єрусалимського Храму, аби з нього могли пити цар, його вельможі, його жінки та його наложниці!
3 І принесли золотий та срібний посуд, який був забраний зі Святині, – з Божого Храму, що в Єрусалимі, – й пили з нього цар, його вельможі, його жінки та його наложниці.
4 Попиваючи вино, вони славили золотих, срібних, мідних, залізних, дерев’яних і кам’яних богів.
5 І от, в якусь мить, з’явились пальці людської руки і щось писали на побіленій вапном стіні царського палацу навпроти світильника. Цар побачив кисть руки, що писала, –
6 і вигляд обличчя царя змінився, – його думки бентежили його, і м’язи його крижів ослабли так, що його коліна почали битись одне об інше.
7 Цар щосили закричав, аби привели чародіїв, халдеїв-астрологів , ворожбитів. Звернувшись до них, цар сказав мудрецям Вавилону: Хто лиш прочитає цей напис і витлумачить мені його значення, той буде одягнутий у багряницю, отримає золотий ланцюг на свою шию, і стане третьою особою у володінні царством!
8 Негайно з’явились усі царські мудреці, але ніхто не міг прочитати напис і пояснити цареві його значення.
9 Тоді цар Валтасар ще більше злякався, – вигляд його обличчя змінився, – вкрай розгубилися і його вельможі.
10 Почувши стривожені голоси царя та його вельмож, в бенкетний зал увійшла цариця-матір і, звернувшись до царя, сказала: Царю, живи повіки! Нехай тебе не бентежать твої думки, і вигляд твого обличчя хай не змінюється!
11 У твоєму царстві є чоловік, в якому Дух Святого Бога. Ще за часів твого батька в ньому було виявлено освіченість, прозорливість і мудрість, подібну до мудрості богів. Твій батько, цар Навуходоносор, призначив його начальником над чарівниками, халдеями і ворожбитами, – так, саме твій батько, царю, –
12 тому що в Даниїлі, якому цар дав ім’я Валтасар, було виявлено надзвичайний дух, знання і розум, здатний тлумачити сни, – відкривати загадкове і розв’язувати скрутне. Тож нехай покличуть Даниїла, і він розтлумачить незрозуміле.
Даниїл читає цареві напис та пояснює його значення
13 І от Даниїла ввели до царя. Звертаючись до Даниїла, цар сказав: Чи то ти є Даниїлом, з числа юдейських переселенців, яких привів цар, мій батько, з Юдеї?
14 Я почув про тебе, що в тобі Божий Дух, і в тобі виявлено освіченість, світлий розум та незвичайну мудрість.
15 До мене були приведені мудреці й чародії, аби прочитати цей напис і пояснити мені його значення, але вони не змогли ні прочитати, ні розтлумачити написане.
16 Про тебе ж я дізнався, що можеш тлумачити незрозуміле і розв’язувати скрутне. Тож тепер, якщо зможеш прочитати напис та пояснити мені його значення, то будеш одягнутий у багряницю, отримаєш золотий ланцюг на свою шию, і станеш третьою особою у володінні царством.
17 Відповідаючи, Даниїл сказав перед царем: Твої дари нехай залишаться тобі, а свої нагороди віддай іншим, – а напис я цареві прочитаю і поясню його значення.
18 Царю, Всевишній Бог дав твоєму батькові Навуходоносорові царство, велич, славу і честь .
19 Завдяки величності, яку Він йому дав, усі народи, племена та язики тремтіли від страху перед ним, тому що кого він хотів, убивав, і кого він хотів, залишав живим, – кого він хотів – підвищував, а кого хотів – понижував.
20 Але, коли його серце загордилося і він став зарозумілим та зухвалим, то був скинутий з царського престолу і позбавлений своєї слави.
21 Він був відлучений від людей, і серцем уподібнився до тварин, – він жив із дикими ослами, годували його травою, як вола, а його тіло ночами зрошувалось небесною росою, аж поки він не усвідомив, що Всевишній Бог владарює над людським царством, і ставить над ним того, кого захоче.
22 А ти, його сину, Валтасаре, не упокорив свого серця, хоча про все це ти знав!
23 Ти піднявся проти Господа Небес, – до тебе принесено посуд з Його Храму, і ти, і твої вельможі, твої жінки і твої наложниці пили з них вино, прославляючи богів срібних і золотих, мідних і залізних, дерев’яних та кам’яних, які не бачать, не чують і не розуміють, а Бога, від Якого залежить твоє дихання й усі твої дороги життя , – Його ти не прославив!
24 Тому й послав Він оцю кисть руки, якою зроблений цей напис.
25 А написано тут наступне: МЕНЕ, МЕНЕ, ТЕКЕЛ, УПАРСІН!
26 Пояснення написаного таке: МЕНЕ – Бог порахував час (підбив підсумок ) твого царства і встановив йому кінець.
27 ТЕКЕЛ – ти зважений на вазі й виявився надто легким.
28 ПЕРЕС – твоє царство розділене і віддане мідійцям та персам.
29 Після цього, за наказом Валтасара, Даниїла одягнули в багряницю , надягли на його шию золотий ланцюг і проголосили його третьою особою у володінні царством.
Цар Дарій змінює царя Валтасара
30 Тієї ж ночі халдейський цар Валтасар був убитий.
Uczta Belszassara
1 Król Belszassar urządził wielką ucztę dla swoich dostojników w liczbie tysiąca osób i w ich obecności pił wino. 2 Gdy zasmakował w winie, kazał przynieść srebrne i złote naczynia, które jego ojciec, Nebukadnessar, zabrał ze świątyni w Jerozolimie, aby mogli z nich pić on i jego możnowładcy, oraz jego żony i nałożnice. 3 Przyniesiono więc złote i srebrne naczynia zabrane ze świątyni, domu Bożego, w Jerozolimie i pili z nich król, jego dostojnicy, żony i nałożnice. 4 Pijąc wino, wielbili bożki złote, srebrne, miedziane, żelazne, drewniane i kamienne.
Tajemniczy napis na ścianie
5 W tej samej chwili ukazały się palce ludzkiej ręki i pisały naprzeciwko świecznika na wapiennej ścianie królewskiego pałacu. Król zaś widział piszącą rękę. 6 Wówczas wyraz twarzy króla zmienił się, jego myśli ogarnęło przerażenie, stawy biodrowe osłabły, a kolana drżały. 7 Zawołał głośno, by sprowadzono wróżbitów, Chaldejczyków i astrologów, i powiedział do mędrców babilońskich: Ktokolwiek przeczyta to pismo i wyjaśni mi jego znaczenie, zostanie odziany w purpurę, otrzyma złoty łańcuch na szyję i będzie panował jako trzeci w królestwie.
8 Przybyli więc wszyscy mędrcy królewscy, ale nie mogli odczytać pisma ani podać królowi jego znaczenia. 9 Wtedy Belszassar przeraził się bardzo, zmienił się wyraz jego twarzy, a jego dostojników ogarnął niepokój. 10 Z powodu słów króla i jego dostojników królowa weszła do sali biesiadnej i powiedziała do króla: O, królu, żyj wiecznie! Nie lękaj się swoich myśli, a wyraz twojej twarzy niech się nie zmienia! 11 Jest przecież w twoim królestwie człowiek, który posiada ducha świętych bogów. Za życia twojego ojca znajdowano w nim światło, rozum i mądrość podobną do mądrości bogów. Twój ojciec, król Nebukadnessar, ustanowił go zwierzchnikiem mędrców, wróżbitów, Chaldejczyków i astrologów, twój ojciec, król, 12 ponieważ stwierdzono u Daniela, któremu król nadał imię Belteszassar, nadzwyczajnego ducha, wiedzę i rozwagę oraz umiejętność wykładania snów, rozwiązywania rzeczy zawiłych i wyjaśniania tajemnic. Każ więc zawołać Daniela, a on ci wyjaśni znaczenie.
Wystąpienie Daniela
13 Wtedy Daniel został przyprowadzony przed króla, król zaś odezwał się do niego: Czy to ty jesteś Danielem, jednym z wygnańców judzkich, których król, mój ojciec, sprowadził z Judy? 14 Słyszałem o tobie, że posiadasz ducha bogów i że jest w tobie światło, rozwaga i nadzwyczajna mądrość. 15 Oto przyprowadzono do mnie mędrców i wróżbitów, aby odczytali to pismo i podali jego znaczenie. Oni jednak nie potrafili podać znaczenia napisu. 16 Słyszałem natomiast o tobie, że umiesz wyjaśniać i rozwiązywać tajemnice. Jeżeli więc odczytasz pismo i wyjaśnisz mi jego znaczenie, to zostaniesz odziany w purpurę, otrzymasz złoty łańcuch na szyję i będziesz jako trzeci panował w królestwie. 17 Wtedy Daniel, zwracając się do króla, oświadczył: Dary swoje zatrzymaj, a podarunki daj innym. Pismo jednak odczytam królowi i wyjaśnię jego znaczenie. 18 Królu, Najwyższy Bóg dał twemu ojcu, Nebukadnessarowi, królestwo, wielkość, chwałę i majestat. 19 Z powodu udzielonej mu potęgi wszystkie ludy, narody i języki odczuwały bojaźń i drżały przed nim. Zabijał, kogo chciał i pozostawiał przy życiu, kogo chciał. Kogo chciał, wywyższał, a kogo chciał, poniżał. 20 Gdy jednak jego serce uniosło się pychą, a jego duch się rozzuchwalił, wtedy został pozbawiony królewskiego tronu i odebrano mu chwałę. 21 Wypędzono go spośród ludzi, a serce jego upodobniło się do serca zwierząt i przebywał wśród dzikich osłów. Żywiono go trawą jak woły, a jego ciało zwilżała rosa z nieba, dopóki nie uznał, że Najwyższy Bóg panuje nad królestwem ludzkim i że ustanawia nad nim, kogo chce. 22 Ty zaś, jego synu, Belszassarze, nie upokorzyłeś swojego serca, chociaż wiedziałeś o tym wszystkim, 23 lecz uniosłeś się przeciw Panu Niebios. Przyniesiono ci bowiem naczynia Jego domu, a ty, twoi dostojnicy, żony i nałożnice piliście z nich wino. Wychwalałeś bogów srebrnych i złotych, miedzianych, żelaznych, drewnianych i kamiennych, którzy nie widzą, nie słyszą i nie rozumieją, a Bogu, w którego mocy jest twoje życie i koleje losu, czci nie oddałeś. 24 Dlatego On zesłał tę rękę, która napisała to pismo.
Zapowiedź upadku Babilonii
25 A oto treść pisma: mene, mene, tekel, ufarsin. 26 Takie jest zaś znaczenie wyrazów: mene – Bóg obliczył czas twojego panowania i ustalił jego kres. 27 Tekel – zważono cię na wadze i okazałeś się lekkim. 28 Peres – twoje królestwo uległo podziałowi i zostało dane Medom i Persom. 29 Wtedy na rozkaz Belszassara odziano Daniela w purpurę, nałożono mu na szyję złoty łańcuch i ogłoszono, że ma rządzić jako trzeci w królestwie. 30 Jeszcze tej samej nocy król chaldejski, Belszassar, został zabity.