1 It is better to be poor but honest than to be a lying fool.
2 Enthusiasm without knowledge is not good; impatience will get you into trouble.
3 Some people ruin themselves by their own stupid actions and then blame the Lord.
4 Rich people are always finding new friends, but the poor cannot keep the few they have.
5 If you tell lies in court, you will be punished—there will be no escape.
6 Everyone tries to gain the favor of important people; everyone claims the friendship of those who give out favors.
7 Even the relatives of a poor person have no use for him; no wonder he has no friends. No matter how hard he tries, he cannot win any.
8 Do yourself a favor and learn all you can; then remember what you learn and you will prosper.
9 No one who tells lies in court can escape punishment; he is doomed.
10 Fools should not live in luxury, and slaves should not rule over noblemen.
11 If you are sensible, you will control your temper. When someone wrongs you, it is a great virtue to ignore it.
12 The king's anger is like the roar of a lion, but his favor is like welcome rain.
13 Stupid children can bring their parents to ruin. A nagging wife is like water going drip-drip-drip.
14 A man can inherit a house and money from his parents, but only the Lord can give him a sensible wife.
15 Go ahead and be lazy; sleep on, but you will go hungry.
16 Keep God's laws and you will live longer; if you ignore them, you will die.
17 When you give to the poor, it is like lending to the Lord, and the Lord will pay you back.
18 Discipline your children while they are young enough to learn. If you don't, you are helping them destroy themselves.
19 If someone has a hot temper, let him take the consequences. If you get him out of trouble once, you will have to do it again.
20 If you listen to advice and are willing to learn, one day you will be wise.
21 People may plan all kinds of things, but the Lord's will is going to be done.
22 It is a disgrace to be greedy; poor people are better off than liars.
23 Obey the Lord and you will live a long life, content and safe from harm.
24 Some people are too lazy to put food in their own mouths.
25 Arrogance should be punished, so that people who don't know any better can learn a lesson. If you are wise, you will learn when you are corrected.
26 Only a shameful, disgraceful person would mistreat his father or turn his mother away from his home.
27 My child, when you stop learning, you will soon neglect what you already know.
28 There is no justice where a witness is determined to hurt someone. Wicked people love the taste of evil.
29 A conceited fool is sure to get a beating.
1 Lepszy jest ubogi, który postępuje nienagannie,
niż bogacz, który jest krętaczem i głupcem.
2 Gdzie nie ma rozwagi, tam nawet gorliwość nie jest dobra;
kto spiesznie kroczy naprzód, może się potknąć.
3 To głupota prowadzi człowieka na manowce,
a potem jego serce wybucha gniewem na Pana.
4 Bogactwo zjednywa wielu przyjaciół,
lecz ubogiego przyjaciel opuszcza.
5 Fałszywy świadek nie uniknie kary,
a kto mówi kłamstwa, nie ujdzie cało.
6 Wielu schlebia możnemu
i każdy jest przyjacielem męża szczodrego.
7 Ubogiego nienawidzą wszyscy jego bracia,
tym bardziej trzymają się z dala jego przyjaciele.
8 Kto nabywa rozumu, miłuje swoją duszę;
kto zachowuje roztropność, znajduje dobro.
9 Fałszywy świadek nie uniknie kary,
a kto mówi kłamstwa, ginie.
10 Głupiemu nie przystoi życie w rozkoszach,
tym mniej niewolnikowi, aby panował nad książętami.
11 W cierpliwości zaznacza się roztropność człowieka,
a chlubą jego jest, gdy zapomina o krzywdach.
12 Gniew króla jest jak pomruk lwa,
lecz jego łaska jak rosa na trawie.
13 Głupi syn jest nieszczęściem dla swojego ojca,
a kłótliwa kobieta jest jak stale cieknąca rynna.
14 Dom i mienie dziedziczy się po rodzicach,
lecz roztropna żona jest darem Pana.
15 Lenistwo pogrąża w głęboki sen,
a człowiek gnuśny cierpi głód.
16 Kto przestrzega przykazania, zachowuje swoje życie,
lecz kto nie zważa na swoje drogi, umrze.
17 Kto się lituje nad ubogim, pożycza Panu,
a ten mu odpłaci za jego dobrodziejstwo.
18 Ćwicz swego syna, póki jeszcze jest nadzieja;
lecz nie unoś się przy tym, aby nie spowodować jego śmierci.
19 Kto wybucha wielkim gniewem, płaci grzywnę,
a jeśli go zachowa, musi ją powtórzyć.
20 Słuchaj rady i przyjmij karcenie,
abyś w przyszłości był mądry.
21 Wiele zamysłów jest w sercu człowieka,
lecz dzieje się wola Pana.
22 Zyskiem człowieka jest jego dobroć
i lepszy jest ubogi niż kłamca.
23 Bojaźń Pana prowadzi do życia
i kto ją ma, odpoczywa syty i nie dozna nieszczęścia.
24 Leniwy zanurza rękę w misie,
lecz do ust jej nie podnosi.
25 Uderz w szydercę, a prostak zmądrzeje;
karć rozumnego, a nabędzie wiedzy.
26 Kto z ojcem źle się obchodzi i wypędza matkę,
ten jest bezwstydnym i zepsutym synem.
27 Synu mój, gdy zaprzestaniesz słuchać napomnień,
oddalisz się od słów mądrości.
28 Bezecny świadek szydzi z prawa,
a usta bezbożnych ociekają bezprawiem.
29 Na naśmiewców przygotowane są baty,
a chłosty na grzbiet głupców.