Thoughts about Life
1 A good reputation is better than expensive perfume; and the day you die is better than the day you are born.
2 It is better to go to a home where there is mourning than to one where there is a party, because the living should always remind themselves that death is waiting for us all.
3 Sorrow is better than laughter; it may sadden your face, but it sharpens your understanding.
4 Someone who is always thinking about happiness is a fool. A wise person thinks about death.
5 It is better to have wise people reprimand you than to have stupid people sing your praises.
6 When a fool laughs, it is like thorns crackling in a fire. It doesn't mean a thing.
7 You may be wise, but if you cheat someone, you are acting like a fool. If you take a bribe, you ruin your character.
8 The end of something is better than its beginning.
Patience is better than pride.
9 Keep your temper under control; it is foolish to harbor a grudge.
10 Never ask, “Oh, why were things so much better in the old days?” It's not an intelligent question.
11 Everyone who lives ought to be wise; it is as good as receiving an inheritance 12 and will give you as much security as money can. Wisdom keeps you safe—this is the advantage of knowledge.
13 Think about what God has done. How can anyone straighten out what God has made crooked? 14 When things are going well for you, be glad, and when trouble comes, just remember: God sends both happiness and trouble; you never know what is going to happen next.
15 My life has been useless, but in it I have seen everything. Some good people may die while others live on, even though they are evil. 16 So don't be too good or too wise—why kill yourself? 17 But don't be too wicked or too foolish, either—why die before you have to? 18 Avoid both extremes. If you have reverence for God, you will be successful anyway.
19 Wisdom does more for a person than ten rulers can do for a city.
20 There is no one on earth who does what is right all the time and never makes a mistake.
21 Don't pay attention to everything people say—you may hear your servant insulting you, 22 and you know yourself that you have insulted other people many times.
23 I used my wisdom to test all of this. I was determined to be wise, but it was beyond me. 24 How can anyone discover what life means? It is too deep for us, too hard to understand. 25 But I devoted myself to knowledge and study; I was determined to find wisdom and the answers to my questions, and to learn how wicked and foolish stupidity is.
26 I found something more bitter than death—the woman who is like a trap. The love she offers you will catch you like a net, and her arms around you will hold you like a chain. A man who pleases God can get away, but she will catch the sinner. 27 Yes, said the Philosopher, I found this out little by little while I was looking for answers. 28 I have looked for other answers but have found none. I found one man in a thousand that I could respect, but not one woman. 29 This is all that I have learned: God made us plain and simple, but we have made ourselves very complicated.
Wyższość mądrości
1 Lepsze jest dobre imię niż wyborny olejek
i lepszy dzień zgonu niż dzień narodzenia.
2 Lepiej iść do domu żałoby,
niż iść do domu biesiady;
bo tam widzi się kres wszystkich ludzi,
a żyjący powinien brać to sobie do serca.
3 Lepszy jest smutek niż śmiech,
bo gdy smutek jest na twarzy, serce staje się lepsze.
4 Serce mądrych jest w domu żałoby,
lecz serce głupich w domu wesela.
5 Lepiej słuchać nagany mądrego,
niż przysłuchiwać się pieśni głupich,
6 Bo jak jest z trzaskiem cierni płonących pod garnkiem,
tak jest ze śmiechem głupiego.
To również jest marnością.
7 Zaiste, wyzysk robi z mędrca głupca,
a przekupstwo gubi serce.
8 Lepszy jest koniec sprawy, niż jej początek,
lepszy jest człowiek cierpliwy niż pyszałek.
9 Nie bądź w swym duchu porywczy do gniewu,
bo gniew mieszka w piersi głupców.
10 Nie mów: Jak to jest,
że dawne czasy były lepsze, niż obecne?
Bo to nie jest mądre pytanie.
11 Mądrość jest lepsza niż majątek;
jest ona korzystna dla tych, którzy oglądają słońce,
12 Gdyż pod osłoną mądrości jest tak, jak pod osłoną pieniędzy;
lecz korzyść z wiedzy jest ta:
Mądrość daje życie tym, którzy ją mają.
13 Przypatrz się działaniu Bożemu!
Któż może wyprostować to, co On skrzywił?
14 W dniu dobrym korzystaj z dobra, lecz w dniu złym zważ:
Również ten uczynił Bóg tak samo jak tamten,
po to, by człowiek nic nie dociekł z tego, co będzie po nim.
15 To wszystko widziałem w moim nędznym życiu:
Niejeden sprawiedliwy ginie w swej sprawiedliwości,
a niejeden bezbożny żyje długo w swej złości.
16 Nie bądź zbyt sprawiedliwy
i nie udawaj zbyt mądrego:
dlaczego miałbyś sam siebie gubić?
17 Nie bądź zbyt grzeszny
ani zbyt głupi:
dlaczego miałbyś przedwcześnie umierać?
18 Dobrze, jeżeli trzymać się będziesz jednego
i nie puścisz ze swojej ręki i drugiego;
bo kto się Boga boi, unika tego wszystkiego.
19 Mądrość daje mędrcowi więcej siły,
niż jej ma dziesięciu możnych w mieście.
20 Zaiste, nie ma na ziemi człowieka sprawiedliwego,
który by tylko dobrze czynił i nie grzeszył.
21 Nie zważaj także na wszystko, co się mówi,
abyś nie słyszał swojego sługi, który ci złorzeczy.
22 Wie bowiem twoje serce, że i ty często złorzeczyłeś innym.
Szukanie prawdziwej mądrości
23 Tego wszystkiego wypróbowałem w mądrości;
pomyślałem: Chcę być mądrym, lecz mądrość była daleko ode mnie.
24 Dalekie jest to, co się dzieje,
niezgłębione, niezgłębione.
Któż to odkryje?!
Ostrzeżenie przed złą kobietą
25 Gdy zwróciłem swoją uwagę na poznanie, badanie i szukanie mądrości i właściwego sądu,
aby poznać, że bezbożność jest głupotą,
a głupota szaleństwem:
26 Odkryłem, że bardziej gorzką niż śmierć jest kobieta,
której serce jest pułapką i siecią, a rece więzami.
Kto się Bogu podoba, ten ujdzie przed nią,
lecz kto grzeszy, tego ona usidli.
27 Zważ! To odkryłem, mówi Kaznodzieja,
badając jedno po drugim, aby dojść do właściwego sądu.
28 Czego jeszcze szukam, a czego nie znalazłem, jest to:
W tysiącu ludzi znalazłem jednego człowieka,
ale wśród nich wszystkich nie znalazłem kobiety.
29 Wszelako zważ to: Odkryłem, że Bóg stworzył człowieka prawym,
lecz oni uganiają się za wielu wymysłami.