1 A gentle answer quiets anger, but a harsh one stirs it up.
2 When wise people speak, they make knowledge attractive, but stupid people spout nonsense.
3 The Lord sees what happens everywhere; he is watching us, whether we do good or evil.
4 Kind words bring life, but cruel words crush your spirit.
5 It is foolish to ignore what your parents taught you; it is wise to accept their correction.
6 Righteous people keep their wealth, but the wicked lose theirs when hard times come.
7 Knowledge is spread by people who are wise, not by fools.
8 The Lord is pleased when good people pray, but hates the sacrifices that the wicked bring him.
9 The Lord hates the ways of evil people, but loves those who do what is right.
10 If you do what is wrong, you will be severely punished; you will die if you do not let yourself be corrected.
11 Not even the world of the dead can keep the Lord from knowing what is there; how then can we hide our thoughts from God?
12 Conceited people do not like to be corrected; they never ask for advice from those who are wiser.
13 When people are happy, they smile, but when they are sad, they look depressed.
14 Intelligent people want to learn, but stupid people are satisfied with ignorance.
15 The life of the poor is a constant struggle, but happy people always enjoy life.
16 Better to be poor and fear the Lord than to be rich and in trouble.
17 Better to eat vegetables with people you love than to eat the finest meat where there is hate.
18 Hot tempers cause arguments, but patience brings peace.
19 If you are lazy, you will meet difficulty everywhere, but if you are honest, you will have no trouble.
20 Wise children make their fathers happy. Only fools despise their mothers.
21 Stupid people are happy with their foolishness, but the wise will do what is right.
22 Get all the advice you can, and you will succeed; without it you will fail.
23 What a joy it is to find just the right word for the right occasion!
24 Wise people walk the road that leads upward to life, not the road that leads downward to death.
25 The Lord will destroy the homes of arrogant men, but he will protect a widow's property.
26 The Lord hates evil thoughts, but he is pleased with friendly words.
27 Try to make a profit dishonestly, and you get your family in trouble. Don't take bribes and you will live longer.
28 Good people think before they answer. Evil people have a quick reply, but it causes trouble.
29 When good people pray, the Lord listens, but he ignores those who are evil.
30 Smiling faces make you happy, and good news makes you feel better.
31 If you pay attention when you are corrected, you are wise.
32 If you refuse to learn, you are hurting yourself. If you accept correction, you will become wiser.
33 Reverence for the Lord is an education in itself. You must be humble before you can ever receive honors.
1 Łagodna odpowiedź uśmierza gniew,
lecz przykre słowo wywołuje złość.
2 Język mędrców rozsiewa wiedzę,
lecz usta głupców tryskają głupotą.
3 Oczy Pana są na każdym miejscu
i śledzą złych i dobrych.
4 Łagodny język jest drzewem życia,
lecz jego przewrotność powoduje zmartwienie serca.
5 Głupiec gardzi karceniem swojego ojca,
lecz kto zważa na napomnienia, postępuje roztropnie.
6 W domu sprawiedliwego jest wielki dostatek,
lecz dochody bezbożnego marnieją.
7 Wargi mędrców rozsiewają wiedzę,
lecz serce głupców jest przewrotne.
8 Ofiara bezbożnych jest ohydą dla Pana,
lecz modlitwa prawych podoba mu się.
9 Ohydą dla Pana jest droga bezbożnego,
lecz naśladowcę sprawiedliwości On miłuje.
10 Surowa kara spada na tego, kto zbacza z drogi:
kto nienawidzi napomnienia, musi umrzeć.
11 Kraina umarłych i Otchłań są otwarte przed Panem,
tym bardziej serca synów ludzkich.
12 Szyderca nie lubi tego, kto go napomina,
nie chce iść do mędrców.
13 Radosne serce rozwesela oblicze;
lecz gdy serce jest zmartwione, duch jest przygnębiony.
14 Serce rozumne szuka wiedzy,
lecz usta głupców karmią się głupotą.
15 Wszystkie dni uciśnionego są złe;
lecz człowiek wesołego usposobienia ma ustawiczną ucztę.
16 Lepiej mało z bojaźnią Pana,
niż wielkie skarby z niepokojem.
17 Lepsza jest potrawa z jarzyn, a przy tym miłość,
niż karmny wół wraz z nienawiścią.
18 Człowiek porywczy wywołuje zwadę,
lecz cierpliwy zażegnuje spór.
19 Droga leniwego jest jak płot kolczasty,
lecz ścieżka prawych jest wyrównana.
20 Mądry syn sprawia ojcu radość,
lecz człowiek głupi lekceważy swoją matkę.
21 Głupota sprawia radość nierozsądnemu,
lecz mąż roztropny chodzi ścieżką prostą.
22 Gdzie nie ma narady, nie udają się zamysły;
lecz gdzie jest wielu doradców, tam jest powodzenie.
23 Raduje to człowieka, gdy umie dać odpowiedź;
jakże dobre jest słowo we właściwym czasie!
24 Rozumny idzie drogą życia wzwyż,
aby uniknąć krainy umarłych w dole.
25 Pan burzy dom butnych,
lecz ustala granicę wdowy.
26 Zamysły złych są ohydą dla Pana,
lecz miłe mu są słowa czystych.
27 Burzy swój dom ten, kto jest przekupny;
lecz kto nienawidzi łapówek, będzie żył.
28 Serce sprawiedliwego rozważa, co odpowiedzieć,
lecz z ust bezbożnych tryska złość.
29 Pan jest daleki od bezbożnych,
lecz wysłuchuje modlitwy sprawiedliwych.
30 Pogodne spojrzenie rozwesela serce,
a dobra nowina krzepi kości.
31 Ucho, które słucha zbawiennego napomnienia,
chętnie przebywa w gronie mędrców.
32 Kto nie zważa na karność, gardzi własnym życiem,
lecz kto słucha napomnienia, nabywa rozumu.
33 Bojaźń Pana jest szkołą mądrości,
a pokora poprzedza chwałę.