In Praise of Wisdom
1 There are mines where silver is dug;
There are places where gold is refined.
2 We dig iron out of the ground
And melt copper out of the stones.
3 Miners explore the deepest darkness.
They search the depths of the earth
And dig for rocks in the darkness.
4 Far from where anyone lives
Or human feet ever travel,
They dig the shafts of mines.
There they work in loneliness,
Clinging to ropes in the pits.
5 Food grows out of the earth,
But underneath the same earth
All is torn up and crushed.
6 The stones of the earth contain sapphires,
And its dust contains gold.
7 No hawk sees the roads to the mines,
And no vulture ever flies over them.
8 No lion or other fierce beast
Ever travels those lonely roads.
9 Miners dig the hardest rocks,
Dig mountains away at their base.
10 As they tunnel through the rocks,
They discover precious stones.
11 They dig to the sources of rivers
And bring to light what is hidden.
12 But where can wisdom be found?
Where can we learn to understand?
13 Wisdom is not to be found among mortals;
No one knows its true value.
14 The depths of the oceans and seas
Say that wisdom is not found there.
15 It cannot be bought with silver or gold.
16 The finest gold and jewels
Cannot equal its value.
17 It is worth more than gold,
Than a gold vase or finest glass.
18 The value of wisdom is more
Than coral or crystal or rubies.
19 The finest topaz and the purest gold
Cannot compare with the value of wisdom.
20 Where, then, is the source of wisdom?
Where can we learn to understand?
21 No living creature can see it,
Not even a bird in flight.
22 Even death and destruction
Admit they have heard only rumors.
23 God alone knows the way,
Knows the place where wisdom is found,
24 Because he sees the ends of the earth,
Sees everything under the sky.
25 When God gave the wind its power
And determined the size of the sea;
26 When God decided where the rain would fall,
And the path that the thunderclouds travel;
27 It was then he saw wisdom and tested its worth—
He gave it his approval.
28 God said to us humans,
“To be wise, you must have reverence for the Lord.
To understand, you must turn from evil.”
Mądrość skarbem najcenniejszym
1 Tak! Są kopalnie srebra
i miejsca, gdzie się płucze złoto.
2 Żelazo wydobywa się z ziemi,
a miedź wytapia się z rudy.
3 Położono kres ciemności,
bada się rudę
aż do najdalszych zakątków
w ciemności i mroku.
4 Kopią szyb w dolinie,
z dala od osiedli, zapomniani przez przechodniów,
bez oparcia dla nóg wiszą, kołyszą się.
5 Z ziemi pochodzi chleb,
lecz w głębi jest ona rozgrzebana jakby przez ogień,
6 Jej kamienie zawierają szafiry,
ma też w nich ziarenka złota.
7 Ścieżki do niej nie zna sęp
i nie wypatrzyło jej oko sokoła.
8 Nie kroczą po niej dzikie zwierzęta,
nie stąpa po niej lew.
9 Po krzemień człowiek wyciąga rękę,
wywraca góry od podstaw.
10 W skałach wykuwa sztolnie,
a jego oko dostrzega wszystko, co cenne.
11 Nakłada pęta na rzeki, aby nie przeciekały;
wywodzi na światło to, co skryte.
12 Lecz gdzie można znaleźć mądrość?
A gdzie jest siedziba rozumu?
13 Człowiek nie zna drogi do niej;
nie można jej znaleźć w krainie żyjących.
14 Otchłań mówi: Nie ma jej we mnie,
a morze powiada: U mnie też nie.
15 Nie można jej dostać za szczere złoto,
ani nie można nabyć jej na wagę srebra.
16 Nie można za nią zapłacić złotem Ofiru
ani drogocennym onyksem lub szafirem.
17 Nie dorówna jej ani złoto, ani szkło,
nie można jej zamienić na kosztowności szczerozłote.
18 Perły i kryształy nie wchodzą przy niej w rachubę,
bo większą wartość ma zdobycie mądrości niż perły.
19 Nie dorówna jej topaz etiopski,
nawet na wagę szczerego złota nie idzie.
20 Skąd więc bierze się mądrość
I gdzie jest miejsce rozumu?
21 Zakryta jest przed oczyma wszystkich żyjących
i zatajona przed ptactwem niebieskim.
22 Otchłań i śmierć mówią:
Słyszałyśmy wieść o niej na własne uszy.
23 Bóg wie o drodze do niej,
tylko On zna jej siedzibę,
24 Bo tylko On patrzy na krańce ziemi
i widzi wszystko, co jest pod niebem.
25 Gdy nadawał wiatrowi wagę
i mierzył pojemność wód,
26 Gdy deszczowi wyznaczał prawo
i szlak dla błyskawicy,
27 wtedy ją widział i zgłębił,
ustalił i wypróbował,
28 I rzekł do człowieka: Oto bojaźń Pańska, ona jest mądrością,
a unikanie złego rozumem.