1 Homes are made by the wisdom of women, but are destroyed by foolishness.
2 Be honest and you show that you have reverence for the Lord; be dishonest and you show that you do not.
3 Proud fools talk too much; the words of the wise protect them.
4 Without any oxen to pull the plow your barn will be empty, but with them it will be full of grain.
5 A reliable witness always tells the truth, but an unreliable one tells nothing but lies.
6 Conceited people can never become wise, but intelligent people learn easily.
7 Stay away from foolish people; they have nothing to teach you.
8 Why is a clever person wise? Because he knows what to do. Why is a stupid person foolish? Because he only thinks he knows.
9 Foolish people don't care if they sin, but good people want to be forgiven.
10 Your joy is your own; your bitterness is your own. No one can share them with you.
11 A good person's house will still be standing after an evildoer's house has been destroyed.
12 What you think is the right road may lead to death.
13 Laughter may hide sadness. When happiness is gone, sorrow is always there.
14 Bad people will get what they deserve. Good people will be rewarded for their deeds.
15 A fool will believe anything; smart people watch their step.
16 Sensible people are careful to stay out of trouble, but stupid people are careless and act too quickly.
17 People with a hot temper do foolish things; wiser people remain calm.
18 Ignorant people get what their foolishness deserves, but the clever are rewarded with knowledge.
19 Evil people will have to bow down to the righteous and humbly beg their favor.
20 No one likes the poor, not even their neighbors, but the rich have many friends.
21 If you want to be happy, be kind to the poor; it is a sin to despise anyone.
22 You will earn the trust and respect of others if you work for good; if you work for evil, you are making a mistake.
23 Work and you will earn a living; if you sit around talking you will be poor.
24 Wise people are rewarded with wealth, but fools are known by their foolishness.
25 A witness saves lives when he tells the truth; when he tells lies, he betrays people.
26 Reverence for the Lord gives confidence and security to a man and his family.
27 Do you want to avoid death? Reverence for the Lord is a fountain of life.
28 A king's greatness depends on how many people he rules; without them he is nothing.
29 If you stay calm, you are wise, but if you have a hot temper, you only show how stupid you are.
30 Peace of mind makes the body healthy, but jealousy is like a cancer.
31 If you oppress poor people, you insult the God who made them; but kindness shown to the poor is an act of worship.
32 Wicked people bring about their own downfall by their evil deeds, but good people are protected by their integrity.
33 Wisdom is in every thought of intelligent people; fools know nothing about wisdom.
34 Righteousness makes a nation great; sin is a disgrace to any nation.
35 Kings are pleased with competent officials, but they punish those who fail them.
1 Mądra kobieta swój dom buduje,
głupia burzy go własnymi rękami.
2 Kto postępuje uczciwie, boi się Pana,
gardzi Nim, kto chodzi krętymi drogami.
3 Z ust głupiego wyrasta pycha,
mądrych strzegą ich wargi.
4 Gdzie nie ma bydła, żłób jest pusty,
gdy wół silny, plon jest obfity.
5 Wierny świadek nie kłamie,
fałszywy – szerzy kłamstwa.
6 Szyderca szuka mądrości i jej nie znajduje,
rozumnemu wiedza przychodzi łatwo.
7 Odejdź od człowieka głupiego,
bo nie usłyszysz słów rozumnych.
8 Mądrością przezornego – zrozumienie własnej drogi,
głupotą głupców – zwodzenie.
9 Głupcy szydzą z winy,
przychylność jest pośród prawych.
10 Serce zna własną gorycz,
jego radości nie podziela obcy.
11 Dom niegodziwych będzie zburzony,
namiot prawych rozkwitnie.
12 Bywa, że komuś droga wydaje się słuszna,
ostatecznie jednak należy do dróg śmierci.
13 Nawet i w śmiechu serce może cierpieć,
a radość skończyć się smutkiem.
14 Niewierne serce nasyci się swoim postępowaniem,
a człowiek dobry – swoim.
15 Bezmyślny wierzy każdemu słowu,
roztropny zważa na swe kroki.
16 Mądry boi się i unika zła,
głupiec jest bezczelny i zarozumiały.
17 Porywczy popełnia głupstwa,
przebiegły będzie znienawidzony.
18 Nierozumni dziedziczą głupotę,
roztropni zdobędą koronę wiedzy.
19 Źli chylą czoło przed dobrymi,
niegodziwi – w bramach sprawiedliwego.
20 Biedny jest znienawidzony nawet przez bliskiego,
bogaty ma wielu przyjaciół.
21 Kto gardzi bliźnim, grzeszy,
szczęśliwy, kto się lituje nad ubogimi.
22 Czy nie błądzą ci, którzy zamierzają czynić zło?
Łaska i wierność dla tych, którzy zamierzają czynić dobro.
23 Każdy wysiłek przynosi zysk,
same słowa prowadzą tylko do nędzy.
24 Koroną mędrców są ich bogactwa,
głupota głupców jest głupotą.
25 Prawdomówny świadek ratuje życie,
fałszywy zionie kłamstwami.
26 W bojaźni Pana jest wielka pewność,
Jego dzieci znajdą w niej schronienie.
27 Bojaźń Pana jest źródłem życia,
pozwala uniknąć sideł śmierci.
28 Chwałą króla jest liczny lud,
gdy ludu nie ma, władcy grozi zguba.
29 Cierpliwy jest bardzo roztropny,
porywczy ujawnia własną głupotę.
30 Spokojne serce jest życiem ciała,
zazdrość jest próchnicą kości.
31 Kto uciska biednego, znieważa jego Stwórcę,
czci Go ten, kto lituje się nad ubogim.
32 Niegodziwy upada przez własne występki,
sprawiedliwy ma nadzieję nawet w śmierci.
33 W sercu rozumnego przebywa mądrość,
pośród głupców pozwala się rozpoznać.
34 Sprawiedliwość wywyższa naród,
grzech jest hańbą ludów.
35 Król jest przychylny dla roztropnego sługi,
gniewa się na tego, kto postępuje haniebnie.