The Early Victories of Judas
(2 Maccabees 8.1-7)1 Judas Maccabeus took the place of his father Mattathias. 2 All his brothers and all the loyal followers of his father gave him their support, and they were happy to carry on Israel's war.
3 Judas brought greater glory to his people.
In his armor, he was like a giant.
He took up his weapons and went to war;
with his own sword he defended his camp.
4 He was like a ferocious lion roaring as it attacks.
5 Judas hunted down those who broke the Law
and set fire to all who oppressed his people.
6 In fear of him, lawless men huddled together in terror,
not knowing which way to turn.
He advanced the cause of freedom by what he did.
7 He made life miserable for many kings,
but brought joy to the people of Israel.
We will praise him forever for what he did.
8 He went through the towns of Judea
and destroyed all the godless men.
He relieved Israel of its terrible suffering.
9 His fame spread to the ends of the earth,
as he gathered together those who were threatened with death.
10 Then Apollonius assembled a Gentile army, including a large force from Samaria, to attack the people of Israel. 11 When Judas learned of this, he marched out to battle, defeated the army, and killed Apollonius. Many Gentiles lost their lives, and the rest fled. 12 When the spoils of war were collected, Judas took the sword of Apollonius and used it in battle until the day he died.
13 Seron, the general of the Syrian forces, learned that Judas had gathered together an army, consisting of a band of loyal men who were ready to fight under his command. 14 Seron said to himself, “I will make a reputation for myself throughout the empire by defeating Judas and his men, who have no respect for the king's command.” 15 Then he began a new campaign against Judas and was joined by a strong force of godless men who were eager to help him take vengeance on Israel. 16 When he approached the pass at Beth Horon, Judas went out to meet him with a small group of men. 17 When Judas' men saw the army coming against them, they asked, “How can our little group of men fight an army as big as that? Besides, we have not eaten all day, and we are tired!”
18 “It is not difficult,” Judas answered, “for a small group to overpower a large one. It makes no difference to the Lord whether we are rescued by many people or by just a few. 19 Victory in battle does not depend on who has the largest army; it is the Lord's power that determines the outcome. 20 Our enemies are coming against us with great violence, intending to plunder our possessions and kill our wives and children. 21 But we are fighting for our lives and for our religion. 22 When we attack, the Lord will crush our enemies, so don't be afraid of them.”
23 As soon as Judas had finished speaking, he and his men made a sudden attack against Seron and his army and crushed them. 24 They pursued them down the pass at Beth Horon to the plain and killed about 800 men. Those who escaped fled to Philistia. 25 After that, Gentiles everywhere began to be afraid of Judas and his brothers. 26 His fame reached the ears of King Antiochus, and people in every nation talked about Judas and his victories.
The King Appoints Lysias as Governor
27 When Antiochus heard what had happened, he was furious. He ordered all the armies of his empire to assemble in one huge force. 28 From his treasury he paid a full year's wages to his soldiers and ordered them to be prepared for any emergency. 29 But then he found that the funds in his treasury were exhausted. Income from taxes had decreased because of the disorder and the troubles he had brought on the world by doing away with the laws which had been in force from the earliest times. 30 Antiochus had always given presents more lavishly than earlier kings, but now he was worried that he might not be able to continue this, or even to meet expenses—this had happened once or twice before. 31 He was very disturbed; but finally he decided to go to Persia, collect the taxes from the provinces there, and bring together a large sum of ready cash.
32 He appointed Lysias, an important man who had been granted the title “Relative of the King,” as governor to take care of the king's affairs in the whole territory between the Euphrates River and the Egyptian border. 33 The king also made Lysias the guardian of his son Antiochus the Fifth until his own return. 34 He put Lysias in charge of all the elephants and of half his army, and then gave him detailed instructions about what he wanted done, and in particular, what he wanted done with the inhabitants of Judea and Jerusalem. 35 Lysias was ordered to send an army against the Jews, especially the Jews in Jerusalem, to break their power and destroy them, so that no trace of them would remain. 36 He was ordered to take their land and give it to foreigners, who would settle the whole area. 37 Taking the other half of his army, the king set out from Antioch, his capital city, in the year 147. He crossed the Euphrates River and marched through Mesopotamia.
The Victories of Judas
(2 Maccabees 8.8-292 34-36)38 Lysias chose Nicanor, Gorgias, and Ptolemy son of Dorymenes as army commanders; all three were able men who bore the title “Friend of the King.” 39 He put them in charge of 40,000 infantry and 7,000 cavalry and ordered them to invade the land of Judea and destroy it as the king had commanded. 40 These commanders set out with their entire force, and when they came to the plains near Emmaus, they made camp. 41 A force from Idumea and Philistia joined them. The merchants of the region heard about the strength of the army, and they came to the camp with chains and a large amount of money, hoping to buy some Jewish slaves.
42 Judas and his brothers saw that their situation was getting more and more difficult, with foreign armies camped within their own borders. They also learned that the king had commanded the complete destruction of the people. 43 So they determined to rebuild their ruined nation and fight for their country and the Temple. 44 Then the whole community came together to prepare for war and to pray for God's mercy.
45 Jerusalem was as empty as a wilderness;
no citizens left or entered the city.
The holy Temple was profaned by foreigners,
and Gentiles camped in the city's fort;
so joy departed from the people of Israel,
and the sound of music was heard no more.
46 Then Judas and his men assembled and marched to Mizpah, opposite Jerusalem, because the people of Israel had previously had a place of worship there. 47 In deep mourning, they fasted all that day, put on sackcloth, threw ashes on their heads, and tore their clothes. 48 The Gentiles would have consulted their idols in such a situation, but the Israelites unrolled the book of the Law to search for God's guidance. 49 They brought the priests' robes, the offerings of the first grain, and the tithes, and then they brought in some Nazirites who had completed their vows. 50 The whole community prayed, “Lord, what shall we do with these things? Where shall we take them, 51 now that your holy Temple has been trampled and profaned by Gentiles, and your priests mourn in disgrace? 52 The Gentiles have come to attack and destroy us. You know what they plan to do! 53 If you don't help us, how can we stand up against them?” 54 Then they blew trumpets and shouted loudly.
55 After that, Judas divided his men into groups of ten, fifty, a hundred, and a thousand, placing officers in charge of each group. 56 Then, in obedience to the Law, he sent home everyone who had recently been married, built a house, or planted a vineyard, as well as anyone who was afraid. 57 Finally, the army marched out and took up positions south of Emmaus, 58 where Judas said to them: “Prepare yourselves for battle and be courageous! Be ready early tomorrow morning to fight these Gentiles who have joined forces to attack us and destroy us and our Temple. 59 It is better for us to die fighting than to stand idly by and watch the destruction of our nation and our Temple. 60 But the Lord will do what he pleases.”
Działalność Judy Machabeusza
Pochwała Judy Machabeusza
1 Juda więc, jego syn, zwany Machabeuszem, zajął jego miejsce. 2 Wspomagali go wszyscy jego bracia i wszyscy, którzy przyłączyli się do jego ojca. I z radością walczyli za Izraela.
3 Rozsławił on swój lud.
Przywdział zbroję jak olbrzym,
przypasał sobie broń wojenną i stanął do wojny,
ochraniając wojsko mieczem.
4 Dzięki swoim dziełom stał się podobny do lwa,
podobny do lwiątka ryczącego nad zdobyczą.
5 Ścigał nieprawych, których wykrył,
i spalił tych, którzy niepokoili jego lud.
6 Przerazili się nieprawi jego gniewu
i zadrżeli wszyscy, którzy czynią nieprawość.
Jego ręką pomyślnie dokonywało się wybawienie.
7 Swoimi czynami rozgniewał wielu królów,
a uradował Jakuba.
Jego pamięć pozostanie na zawsze błogosławiona.
8 Przeszedł przez miasta Judy, wytępił bezbożnych
i odwrócił gniew od Izraela.
9 Był wymieniany z imienia aż po krańce ziemi,
zgromadził tych, którzy mieli zginąć.
Pierwsze zwycięstwa Judy Machabeusza
10 Apoloniusz zgromadził pogan i wielkie wojsko z Samarii, aby walczyć z Izraelem. 11 Juda dowiedział się o tym, wyszedł mu naprzeciw, pokonał go i zabił. Padło wielu rannych, pozostali zaś uciekli. 12 Wzięli zdobyte na nich łupy, a Juda wziął miecz Apoloniusza i walczył nim po wszystkie dni.
13 Seron, dowódca wojska syryjskiego, usłyszał, że Juda zgromadził wiernych sobie ludzi, aby wyruszyć na wojnę. 14 Powiedział: Rozsławię swoje imię i okryję się chwałą w królestwie. Pokonam Judę i jego towarzyszy, którzy lekceważą nakaz króla. 15 Wyruszył więc, a z nim silne wojsko bezbożnych, aby pomóc mu zemścić się na Izraelitach. 16 Zbliżył się aż do wzniesienia Bet-Choron, Juda zaś z niewieloma ludźmi wyszedł mu naprzeciw. 17 Kiedy dostrzegli wojsko idące przeciw nim, powiedzieli Judzie: Jak możemy, będąc nieliczni, walczyć z tak potężnym tłumem? Jesteśmy osłabieni, bo dzisiaj pościliśmy. 18 Juda zaś odpowiedział: Łatwo jest pokonać wielu rękoma niewielu, bo dla Nieba nie ma różnicy, czy ocalenie nastąpi dzięki wielu, czy niewielu. 19 Zwycięstwo w bitwie nie zależy bowiem od wielkiej liczby wojska, lecz od siły pochodzącej z Nieba. 20 Oni przychodzą przeciwko nam pełni pychy i bezprawia, aby wygubić nas, nasze żony i dzieci i aby nas złupić. 21 My zaś walczymy o nasze życie i nasze prawa. 22 On zetrze ich przed naszym obliczem – więc ich się nie bójcie. 23 Skoro tylko skończył przemawiać, uderzył na nich nagle, pokonał Serona i jego wojsko. 24 Ścigali go po pochyłości Bet-Choron aż do równiny. Padło spośród nich około ośmiuset ludzi, pozostali zaś uciekli do ziemi Filistynów.
25 Zaczęto bać się Judy i jego braci.
Przerażenie padło na narody mieszkające wokół nich.
26 Jego imię doszło do króla,
o bitwach Judy opowiadały zaś narody.
Wyprawa Antiocha IV do Persji
27 Kiedy król Antioch usłyszał te opowieści, rozgniewał się, wysłał rozkazy i zgromadził całe wojsko swojego królestwa, bardzo silną armię. 28 Otworzył swój skarbiec, dał wojskom roczny żołd i rozkazał im być w gotowości w każdej potrzebie. 29 Zobaczył jednak, że zabrakło pieniędzy w skarbcach i że wpływy podatkowe z kraju są małe w wyniku rozruchów i nieszczęść, które spowodował przez zniesienie praw, istniejących od zawsze. 30 Przeląkł się, że nie ma – jak to się już raz albo dwa wydarzyło – na wydatki i dary, które wcześniej rozdawał szczodrą ręką, bo był bogatszy niż poprzedni królowie. 31 Jego dusza była bardzo zgnębiona. Postanowił więc udać się do Persji, aby zebrać podatki z prowincji i zgromadzić jak najwięcej pieniędzy.
32 Pozostawił Lizjasza, człowieka sławnego, z królewskiego rodu, aby zarządzał królestwem od rzeki Eufrat aż do granic Egiptu 33 i wychowywał Antiocha, jego syna, aż do jego powrotu. 34 Przekazał mu połowę wojsk i słonie oraz wydał polecenia co do wszystkich swoich zamiarów i co do mieszkańców Judei i Jeruzalem. 35 Miał przeciw nim wysłać wojsko, aby starło i zniszczyło siłę Izraela i to, co pozostało z Jeruzalem, aby wymazać pamięć o nich z tego miejsca, 36 oraz osiedlić cudzoziemców w całej ich krainie i losowo porozdawać ich ziemię.
37 Król zabrał pozostałą połowę wojsk i wyruszył z Antiochii, ze swojego królewskiego miasta, w sto czterdziestym siódmym roku. Przekroczył rzekę Eufrat i udał się do krain północnych.
Wyprawa wojsk syryjskich przeciwko Żydom
38 Lizjasz wybrał Ptolemeusza, syna Dorymenesa, oraz Nikanora i Gorgiasza, walecznych ludzi spośród przyjaciół króla. 39 Posłał z nimi czterdzieści tysięcy pieszych i siedem tysięcy jazdy, aby udali się do ziemi Judy i zniszczyli ją zgodnie z rozkazem króla. 40 Wyruszyli z całym swoim wojskiem, przybyli w pobliże Emmaus i rozbili obóz na równinie.
41 Kupcy z tamtej okolicy usłyszeli o nich, wzięli bardzo dużo srebra, złota i kajdan i przyszli do obozu, aby wziąć Izraelitów jako niewolników. Dołączyły się do nich wojska Syrii i Kraju Cudzoziemców.
Koncentracja sił w Mispie
42 Juda i jego bracia zobaczyli, że namnożyło się zła i wojska stanęły obozem w ich okolicy. Dowiedzieli się też o słowach króla, który nakazał wygubić i zniszczyć lud. 43 Powiedzieli jeden do drugiego: Przeciwstawmy się poniżeniu naszego narodu. Walczmy za nasz naród i świątynię. 44 Zwołano więc zgromadzenie, aby przygotować się do wojny, modlić się i błagać o miłosierdzie i litość.
45 Jeruzalem było wyludnione jak pustynia,
nie było wchodzącego ani wychodzącego spośród w nim urodzonych,
świątynia była podeptana,
cudzoziemcy byli w twierdzy, mieszkaniu pogan.
Radość została zabrana Jakubowi,
zamilkł flet i cytra.
46 Zgromadzili się i przyszli do Mispy, naprzeciw Jeruzalem, ponieważ wcześniej Mispa było miejscem modlitwy Izraela. 47 Tego dnia pościli, nałożyli wory pokutne, posypali głowy popiołem i rozdarli swoje szaty. 48 Rozwinęli zwój Prawa, aby zasięgnąć rady, podobnie jak poganie, którzy radzą się wyobrażeń swoich bożków. 49 Przynieśli szaty kapłańskie, pierwociny i dziesięciny, sprowadzili nazirejczyków, którym upłynęły dni ślubowania. 50 Wołali głośno do Nieba:
Co z nimi uczynimy i dokąd zabierzemy?
51 Twoja świątynia została podeptana i zbezczeszczona,
Twoi kapłani trwają w żałobie i upokorzeniu.
52 Poganie zgromadzili się przeciwko nam, aby nas zniszczyć.
Ty wiesz, co obmyślają przeciwko nam.
53 Jak stawimy im opór,
jeśli Ty nas nie wesprzesz?
54 Zadęli w trąby i głośno wołali. 55 Potem Juda ustanowił dowódców ludu: tysiączników, setników, pięćdziesiątników i dziesiętników. 56 Powiedział też tym, którzy budują domy, żenią się, sadzą winnice oraz ludziom bojaźliwym, aby każdy wrócił do swojego domu, zgodnie z Prawem. 57 Wyprowadził wojsko i rozbili obóz na południe od Emmaus. 58 Następnie Juda powiedział: Przepaszcie się i bądźcie dzielni. Bądźcie gotowi, aby rano walczyć z poganami, którzy zgromadzili się przeciwko nam i chcą zniszczyć nas i naszą świątynię. 59 Lepiej nam umrzeć w walce niż oglądać klęskę naszego ludu i świątyni! 60 Niech się stanie zgodnie z wolą Nieba!