1 Dead flies can make a whole bottle of perfume stink, and a little stupidity can cancel out the greatest wisdom.
2 It is natural for the wise to do the right thing and for fools to do the wrong thing. 3 Their stupidity will be evident even to strangers they meet along the way; they let everyone know that they are fools.
4 If your ruler becomes angry with you, do not hand in your resignation; serious wrongs may be pardoned if you keep calm.
5 Here is an injustice I have seen in the world—an injustice caused by rulers. 6 Stupid people are given positions of authority while the rich are ignored. 7 I have seen slaves on horseback while noblemen go on foot like slaves.
8 If you dig a pit, you fall in it; if you break through a wall, a snake bites you. 9 If you work in a stone quarry, you get hurt by stones. If you split wood, you get hurt doing it. 10 If your ax is dull and you don't sharpen it, you have to work harder to use it. It is smarter to plan ahead. 11 Knowing how to charm a snake is of no use if you let the snake bite first. 12 What the wise say brings them honor, but fools are destroyed by their own words. 13 They start out with silly talk and end up with pure madness. 14 A fool talks on and on.
No one knows what is going to happen next, and no one can tell us what will happen after we die.
15 Only someone too stupid to find his way home would wear himself out with work.
16 A country is in trouble when its king is a youth and its leaders feast all night long. 17 But a country is fortunate to have a king who makes his own decisions and leaders who eat at the proper time, who control themselves and don't get drunk.
18 When you are too lazy to repair your roof, it will leak, and the house will fall in.
19 Feasting makes you happy and wine cheers you up, but you can't have either without money.
20 Don't criticize the king, even silently, and don't criticize the rich, even in the privacy of your bedroom. A bird might carry the message and tell them what you said.
1 Martwe muchy mogą zepsuć wonny olejek, odrobina głupoty może przeważyć nad mądrością i powagą.
2 Myśl mędrca zwraca się ku prawej stronie, a myśl głupca – ku lewej, 3 co więcej, gdy głupiec idzie drogą, w ogóle nie myśli i tym samym daje wszystkim do zrozumienia, że jest głupcem.
4 Jeśli popadniesz w niełaskę u króla, to nie podejmuj pochopnych działań, gdyż skutki fatalnych błędów można złagodzić spokojem.
5 Wielkim złem, jakie widziałem pod słońcem, jest nawet niezamierzony błąd władcy, 6 gdy głupcom powierza wysokie urzędy, bogatym zaś wyznacza najniższe miejsca. 7 Widziałem służących na koniach, podczas gdy książęta, jak niewolnicy, szli pieszo.
Wypadki przy pracy
8 Kto kopie pułapkę, ten sam może w nią wpaść, a kto robi szparę w murze, ten naraża się na ukąszenie węża.
9 Kto usuwa kamienie, może się o nie pokaleczyć, a kto rąbie drewno, naraża się na niebezpieczeństwo. 10 Jeśli jednak siekiera się stępi, a nikt jej nie naostrzy, wówczas trzeba dołożyć wysiłku. Nawet tutaj mądrość przynosi praktyczną korzyść.
11 Jeśli wąż ukąsi, nim zostanie wypowiedziane zaklęcie, to zaklinacz jest już niepotrzebny.
Słowa
12 Słowa mędrców to sama przyjemność, a gdy głupiec otworzy swe usta – połyka samego siebie. 13 Zaczyna swoją mowę od wygadywania głupstw, kończy zaś na wierutnych bzdurach.
14 Głupiec mówi wiele, nikt zaś nie wie, co się wydarzy w przyszłości. Czy ktokolwiek jest w stanie opowiedzieć, co stanie się potem?
15 Głupiec trudzi się i męczy, lecz nie wie, którędy wiedzie droga do miasta.
16 Biada ci, kraju rządzony przez młodego króla, gdzie książęta od rana ucztują.
17 Szczęśliwy jesteś, kraju, w którym rządzi szlachetnie urodzony, książęta zaś ucztują we właściwym czasie, by pokrzepić się, a nie oddawać pijaństwu.
18 Wskutek lenistwa sypie się strop, a wskutek bezczynności dach przecieka.
19 Gdy uczta trwa w najlepsze, wino pobudza do radości, a pieniądz pozwala na wszystko, 20 ty nawet myślą nie złorzecz królowi, co więcej, nawet w swojej sypialni nie przeklinaj bogatego, gdyż ptaki podadzą dalej twe słowa i jak na skrzydłach rozniesie się twoja mowa.