Pouczenia w formie porównań
1 Również to są przysłowia Salomona, które zebrali mężowie Ezechiasza, króla judzkiego:
2 Chwałą Bożą jest rzecz ukryć,
a chwałą królów rzecz zbadać.
3 Wysokość niebios, głębokość ziemi
oraz serca królów są niezbadane.
4 Gdy się oddzieli żużel od srebra,
to złotnikowi uda się naczynie;
5 Gdy się usunie bezbożnego sprzed oblicza króla,
to jego tron umocni się przez sprawiedliwość.
6 Nie chełp się przed królem
i nie stawaj na miejscu możnych;
7 Gdyż lepiej jest, gdy oni ci powiedzą: Posuń się wyżej!
niż żeby cię miano poniżyć przed księciem.
8 Gdy twoje oczy coś zauważą,
Nie podawaj tego zaraz do sądu,
bo co zrobisz na koniec, gdy cię zawstydzi twój bliźni?
9 Załatw swoją sprawę ze swoim bliźnim,
lecz nie wydawaj cudzej tajemnicy,
10 Aby cię nie zelżył słuchający
i nie przylgnęła do ciebie niesława.
11 Słowo wypowiedziane we właściwym czasie
jest jak złote jabłko na srebrnych czaszach.
12 Złotym kolczykiem i klejnotem ze złota
jest dla ucha, które słucha, ten, kto mądrze napomina.
13 Czym jest chłodzący śnieg w czasie żniwa,
tym jest godny zaufania posłaniec dla tego, kto go posyła,
gdyż pokrzepia duszę swojego pana.
14 Człowiek, który się chełpi darem, którego nie dał,
jest jak chmury i wiatr bez deszczu.
15 Cierpliwością można przekonać sędziego,
a łagodny język łamie kości.
16 Znalazłeś miód, jedz tyle, ile trzeba,
żebyś się nim nie przejadł i nie zwymiotował.
17 Niech twoja noga rzadko staje w domu twojego bliźniego,
abyś mu się nie uprzykrzył i on cię nie znienawidził.
18 Młotem, mieczem i ostrą strzałą jest człowiek,
który fałszywie zeznaje przeciwko swojemu bliźniemu.
19 Zaufać przewrotnemu w dniu niedoli to tak,
jak mieć zepsuty ząb i chwiejącą się nogę.
20 Kto sercu strapionemu śpiewa pieśni,
jest jak ten, kto zdejmuje ubranie w dzień mroźny,
albo jak ocet na ranę.
21 Jeśli łaknie twój nieprzyjaciel, nakarm go chlebem,
a jeśli pragnie, napój go wodą,
22 Bo wtedy węgle rozżarzone zgarniesz na jego głowę,
a Pan ci odpłaci.
23 Wiatr północny sprowadza deszcz,
a obmowa wywołuje gniew na twarzy.
24 Lepiej jest mieszkać kątem na poddaszu
niż z kobietą swarliwą we wspólnym domu.
25 Jak zimna woda dla ust spragnionych,
tak dobra wieść z dalekiej krainy.
26 Sprawiedliwy, który jest chwiejny przed bezbożnym,
jest jak zmącone źródło albo skażony zdrój.
27 Niedobrze jest jeść za wiele miodu;
bądź więc oszczędny w słowach pochwalnych.
28 Człowiek nieopanowany
jest jak miasto z rozwalonym murem.
Przysłowia zebrane
1 To są także przysłowia Salomona,
które zebrali ludzie Ezechiasza, króla Judy.
2 Chwałą Boga jest ukryć sprawę,
chwałą królów znaleźć wyjaśnienie.
3 Wysokość niebios, głębiny ziemi
i serce króla są niezbadane.
4 Oddziel żużel od srebra,
a rzemieślnikowi wyjdzie naczynie.
5 Usuń niegodziwego sprzed oblicza króla,
a jego tron umocni się w sprawiedliwości.
6 Nie wynoś się w obecności króla,
nie zajmuj miejsca wielkich.
7 Lepiej jest bowiem, gdy ci powiedzą: Wstąp tutaj,
niż miałbyś zostać poniżony w obecności możnego,
którego twoje oczy widziały.
8 Nie idź sprzeczać się pośpiesznie,
bo co w końcu zrobisz,
gdy zawstydzi cię twój bliźni.
9 Wiedź spór ze swoim bliźnim,
lecz nie wyjawiaj cudzej tajemnicy,
10 aby cię nie zganił ten, kto jej słucha,
i twoja obmowa nie obróciła się przeciwko tobie.
11 Słowa wypowiedziane we właściwym czasie
są jak złote jabłka na srebrnych tacach.
12 Mądre upomnienie dla uszu, które słuchają,
jest jak złoty kolczyk, jak ozdoba ze złota.
13 Wierny posłaniec dla tych, którzy go posyłają,
jest jak chłód śniegu w czasie żniw,
bo pokrzepia duszę swoich panów.
14 Człowiek, który się przechwala fałszywym darem,
jest jak chmury i wiatr nieprzynoszące deszczu.
15 Cierpliwością można przekonać zwierzchnika,
łagodny język łamie kości.
16 Znalazłeś miód, zjedz tyle, ile potrzebujesz,
abyś się nie przejadł i nie zwymiotował.
17 Odwiedzaj rzadko swojego bliźniego,
aby nie miał cię dość i nie znienawidził.
18 Człowiek, który fałszywie świadczy
przeciw swojemu bliźniemu,
jest jak młot, miecz, ostra strzała.
19 Zaufanie wiarołomnemu w dniu nieszczęścia
jest jak złamany ząb, zwichnięta noga.
20 Śpiewanie pieśni dla zbolałego serca
jest jak zdejmowanie ubrania w dzień mroźny,
jak wylewanie octu na ług.
21 Jeśli twój nieprzyjaciel jest głodny, nakarm go chlebem,
jeśli jest spragniony, daj mu się napić wody.
22 Wtedy zgarniesz rozżarzone węgle na jego głowę
i Pan wynagrodzi to tobie.
23 Wiatr północny sprowadza deszcz,
obmowa – gniew na twarzy.
24 Lepiej jest mieszkać w kącie na dachu
niż z kłótliwą żoną we wspólnym domu.
25 Dobra wiadomość z dalekiej krainy
jest jak zimna woda dla spragnionego.
26 Zmąconym źródłem i zanieczyszczoną studnią,
jest sprawiedliwy, który upada przed niegodziwym.
27 Jedzenie zbyt dużo miodu nie jest dobrą rzeczą
ani poszukiwanie własnej chwały nie jest chwałą.
28 Człowiek, który nie panuje nad sobą,
jest jak zburzone miasto pozbawione muru.