Rok sabatowy
1 I przemówił Pan do Mojżesza na górze Synaj tymi słowy:
2 Mów do synów izraelskich i powiedz im tak: Gdy wejdziecie do ziemi, którą Ja wam daję, to ziemia ta będzie obchodzić sabat dla Pana:
3 Przez sześć lat będziesz obsiewał swoje pole i przez sześć lat będziesz obcinał swoją winnicę, i będziesz zbierał jej plon.
4 Lecz w roku siódmym będzie mieć ziemia sabat całkowity, odpoczynek, sabat dla Pana. Nie będziesz obsiewał swego pola ani obcinał swojej winnicy.
5 Nie będziesz zbierał żniwa z tego, co samo wyrosło po żniwie twoim, i nie będziesz zrywał winogron z nie obciętych pędów. Ziemia mieć będzie rok odpoczynku.
6 To, co ziemia wyda w czasie swego odpoczynku, będzie dla was pożywieniem — dla ciebie i dla twego sługi, i dla twojej służebnicy, i dla twego najemnika, i dla tych, którzy u ciebie mieszkają,
7 Dla twojego bydła i dla zwierząt, które są na twojej ziemi będzie pożywieniem cały jej plon.
8 Naliczysz sobie siedem lat sabatowych, siedem razy po siedem lat. Czas tych siedmiu lat sabatowych obejmować będzie czterdzieści dziewięć lat.
9 W dziesiątym dniu siódmego miesiąca każesz zadąć w róg. W dniu pojednania każecie dąć w rogi po całej waszej ziemi.
Rok jubileuszowy
10 Poświęcicie pięćdziesiąty rok i obwołacie w ziemi wolność dla wszystkich jej mieszkańców. Będzie to dla was rok jubileuszowy. Wrócicie każdy do dawnej swojej własności i wrócicie każdy do swojej rodziny.
11 Rokiem jubileuszowym będzie dla was ten pięćdziesiąty rok. Nie będziecie obsiewać i nie będziecie żąć tego, co w ciągu niego samo wyrosło, i nie będziecie zbierać winogron z nie obciętych w ciągu niego pędów,
12 Gdyż jest to rok jubileuszowy. Będzie on dla was święty; lecz wprost z pola będziecie jedli jego plon.
13 W tym roku jubileuszowym wrócicie każdy do swojej własności.
14 A kiedy będziecie sprzedawać coś swemu bliźniemu lub coś kupować od swego bliźniego, niechaj nikt nie oszukuje swego brata.
15 Według liczby lat, które upłynęły od roku jubileuszowego, będziesz kupował od swego bliźniego, on zaś sprzeda tobie według liczby lat, przez które korzystał z plonów.
16 Im więcej będzie lat, tym wyższa będzie cena tego kupna, a im mniej będzie lat, tym niższa będzie cena tego kupna, gdyż on ci sprzedaje ilość rocznych plonów.
17 A nie będziecie oszukiwać jeden drugiego, lecz będziecie się bać swego Boga, gdyż Ja, Pan, jestem Bogiem waszym.
18 Wykonujcie moje ustawy i przestrzegajcie moich praw, i wypełniajcie je, a będziecie mieszkać na ziemi bezpiecznie.
19 A ziemia wyda swój plon, będziecie jedli do syta i mieszkać będziecie na niej bezpiecznie.
20 A jeślibyście pomyśleli: Co będziemy jedli w siódmym roku, skoro nie będziemy siali i nie będziemy zbierali naszego plonu?
21 To Ja ześlę takie błogosławieństwo moje dla was w szóstym roku, iż wyda plon na trzy lata.
22 Będziecie siali w ósmym roku, ale będziecie jedli jeszcze z plonu zeszłorocznego aż do roku dziewiątego; dopóki nie będzie nowego plonu, będziecie jedli stary.
23 Ziemi nie będzie się sprzedawać na zawsze, gdyż ziemia należy do mnie, a wy jesteście u mnie przybyszami i mieszkańcami.
24 W całym kraju, który jest w waszym posiadaniu, ustanowicie dla ziemi prawo wykupu:
25 Gdy zubożeje twój brat i sprzeda coś ze swojej posiadłości, wtedy wystąpi jako wykupiciel jego najbliższy krewny i wykupi to, co sprzedał jego brat.
26 A jeśli kto nie będzie miał wykupiciela, lecz potem stać go będzie i znajdzie dosyć na swój wykup,
27 To odliczy lata od swojej sprzedaży i zwróci resztę temu, komu sprzedał, i powróci do swojej posiadłości.
28 Jeżeli jednak nie znajdzie dosyć, aby mógł zwrócić to, co sprzedał, pozostanie w ręku nabywcy aż do roku jubileuszowego. Ale w roku jubileuszowym zostanie zwolniona i on wróci do swojej posiadłości.
29 Jeżeli kto sprzeda dom mieszkalny w mieście otoczonym murem, to będzie miał prawo wykupu do końca roku jego sprzedaży; jego prawo wykupu jest ograniczone.
30 A jeżeli nie zostanie wykupiony do końca pełnego roku, wtedy dom w mieście otoczonym murem pozostanie na zawsze u jego nabywcy i jego potomstwa. Nie będzie zwolniony w roku jubileuszowym.
31 Domy po wsiach, które nie są otoczone wokoło murem, będą uważane za równe z polem uprawnym. Będą one podlegały prawu wykupu i w roku jubileuszowym staną się wolne.
32 Co do miast Lewitów i domów w miastach przez nich posiadanych, to Lewitom przysługuje prawo wykupu każdego czasu.
33 A jeżeli kto z Lewitów nie skorzysta z prawa wykupu, wówczas sprzedany dom w mieście, które do nich należy, zostanie zwolniony w roku jubileuszowym, gdyż domy miast Lewitów są ich posiadłością pośród synów izraelskich.
34 Również pole przynależne do ich miast nie będzie sprzedawane, gdyż jest ono ich posiadłością wieczystą.
35 Jeżeli zubożeje twój brat i podupadnie, to ty go wspomożesz na równi z obcym przybyszem czy tubylcem, aby mógł żyć obok ciebie.
36 Nie bierz od niego odsetek ani lichwy, a bój się swojego Boga, aby twój brat mógł żyć obok ciebie.
37 Nie dasz mu swoich pieniędzy na odsetki, a swojej żywności mu nie dasz, aby więcej odebrać.
38 Jam jest Pan, Bóg twój, który was wyprowadziłem z ziemi egipskiej, aby wam dać ziemię kanaanejską i być waszym Bogiem.
39 Jeżeli zubożeje przy tobie twój brat i sprzeda się tobie, nie będziesz go obarczał pracą niewolnika.
40 Będzie u ciebie jak najemnik, jak osiedleniec. Będzie służył u ciebie do roku jubileuszowego.
41 Wtedy wyjdzie od ciebie jako wolny, on i jego synowie z nim, i wróci do rodziny swojej i do posiadłości ojców swoich wróci.
42 Gdyż są oni moimi sługami, których wyprowadziłem z ziemi egipskiej. Nie będą sprzedawani jako niewolnicy.
43 Nie będziesz się z nim obchodził surowo, ale będziesz się bał swego Boga.
44 Co do twojego niewolnika i twojej niewolnicy, których chciałbyś mieć, to niewolników i niewolnice kupujcie od narodów, które są wokoło was.
45 Również spośród synów osiedleńców mieszkających z wami kupujcie ich i spośród ich potomków, którzy są z wami, których zrodzili w waszej ziemi. Oni mogą być waszą własnością.
46 Będziecie ich przekazywać po sobie na dziedziczną własność synom swoim na zawsze. Jako niewolników mieć ich będziecie. Lecz z waszymi braćmi, synami izraelskimi, nie będziecie obchodzić się surowo.
47 A jeżeli wzbogaci się przy tobie obcy przybysz i osiedleniec, a twój brat przy nim zubożeje i sprzeda się przybyszowi osiadłemu przy tobie albo potomkowi rodziny przybysza,
48 To po sprzedaniu się ma on prawo wykupu. Jeden z jego braci wykupi go:
49 Albo jego stryj, albo syn jego stryja wykupi go, albo ktokolwiek z jego bliskiej rodziny go wykupi, albo jeżeli go stać na to, sam się wykupi.
50 Ze swoim nabywcą rozliczy się od roku, w którym mu się sprzedał aż do roku jubileuszowego, a pieniądze, za które się sprzedał, zostaną obliczone według liczby lat; jako dni najemnika będzie mu się je zaliczać.
51 Jeżeli pozostaje jeszcze wiele lat, to według ich liczby niech zwróci swój wykup z pieniędzy, za które został kupiony.
52 A jeżeli pozostaje niewiele lat do roku jubileuszowego, niech mu się je zaliczy. Według liczby tych lat niech zwróci swój wykup.
53 Będzie u niego jako najemnik z roku na rok. Nie będzie się z nim surowo obchodził na twoich oczach.
54 Ale jeżeli nie zostanie wykupiony według tych sposobów, to w roku jubileuszowym wyjdzie wolny ze swymi synami,
55 Gdyż moimi sługami są synowie izraelscy. Moimi sługami są ci, których Ja wyprowadziłem z ziemi egipskiej. Ja, Pan, jestem Bogiem waszym.
Rok szabatowy
1 Następnie Pan powiedział do Mojżesza na górze Synaj: 2 Przemów do Izraelitów i powiedz im: Kiedy wejdziecie do ziemi, którą Ja wam daję, wtedy ziemia będzie obchodzić szabat dla Pana. 3 Sześć lat będziesz obsiewał swoje pole, sześć lat będziesz obcinał swoją winnicę i będziesz zbierał jej plony. 4 W siódmym zaś roku będzie uroczysty szabat dla ziemi, szabat dla Pana. Nie będziesz wtedy obsiewał pola ani obcinał swojej winnicy. 5 Nie będziesz też żął tego, co samo wyrośnie po twoim żniwie, ani nie będziesz zrywał winogron z nieprzyciętych krzewów winnych. Będzie to rok szabatowy dla ziemi. 6 Szabat ziemi będzie służył wam za pokarm: tobie, twemu słudze, twojej służącej, twemu najemnikowi i przybyszom, którzy zamieszkali u ciebie. 7 Także twemu bydłu i zwierzętom, które są na twojej ziemi, cały jej plon będzie służyć za pokarm.
Rok jubileuszowy
8 Policzysz sobie siedem lat szabatowych, to jest siedem razy po siedem lat. Czas tych siedmiu lat szabatowych wyniesie ci czterdzieści dziewięć lat. 9 Dziesiątego dnia, siódmego miesiąca zatrąbisz w róg. W Dniu Przebłagania zatrąbicie w róg w całej waszej ziemi. 10 Będziecie święcić pięćdziesiąty rok i ogłosicie wolność w kraju dla wszystkich jej mieszkańców. Będzie to dla was jubileusz. Każdy z was powróci do swej własności i każdy powróci do swego rodu. 11 Rok pięćdziesiąty będzie dla was rokiem jubileuszowym. Nie będziecie siać ani nie będziecie żąć tego, co samo wyrośnie, nie będziecie zrywać winogron z nieprzyciętych krzewów winnych, 12 gdyż jest to rok jubileuszowy – będzie on dla was święty. To jednak, co urośnie na polu, będziecie mogli spożywać.
13 W tym roku jubileuszowym każdy powróci do swej własności. 14 Kiedy więc będziecie sprzedawać coś bliźniemu albo kupować coś od bliźniego, nie wyrządzajcie krzywdy jeden drugiemu. 15 Będziesz kupował od swego bliźniego odpowiednio do liczby lat, które upłynęły od jubileuszu, a on będzie tobie sprzedawał odpowiednio do liczby lat, w których będzie zbierał plony. 16 Odpowiednio do wyższej liczby lat, zapłacisz większą cenę, a odpowiednio do niższej liczby lat, zapłacisz mniejszą cenę, ponieważ on sprzedaje ci ilość rocznych plonów. 17 Nie będziecie wyrządzać krzywdy jeden drugiemu. Będziesz się bał swego Boga, bo Ja jestem Panem, waszym Bogiem.
18 Będziecie wykonywać Moje ustawy i przestrzegać Moich nakazów oraz wypełniać je, a będziecie mieszkać bezpiecznie w tym kraju. 19 Ziemia da wam swój plon, będziecie jedli do syta i będziecie mieszkać na niej bezpiecznie. 20 A jeżeli powiecie: Co będziemy jedli w siódmym roku, jeśli nie będziemy siali ani zbierali naszych plonów? 21 – to Ja ześlę wam Moje błogosławieństwo w szóstym roku i plony wystarczą na trzy lata. 22 W ósmym roku będziecie siać i będziecie spożywać z dawnych plonów aż do dziewiątego roku, aż do nowych plonów będziecie jeszcze spożywać dawne.
Przepisy dotyczące sprzedaży ziemi i domów
23 Nie wolno sprzedawać ziemi na zawsze, ponieważ ziemia należy do Mnie, a wy jesteście u Mnie przybyszami i osadnikami. 24 Dlatego w całej ziemi, która należy do was, pozwolicie na wykup ziemi. 25 Jeżeli twój brat zubożeje i sprzeda swoją posiadłość, wtedy wystąpi jego najbliższy krewny, który ma prawo wykupu i odkupi ziemię sprzedaną przez brata. 26 Gdyby ktoś nie miał nikogo, kto by go wykupił, ale sam zdobędzie dostateczne środki na wykup, 27 to odliczy lata od czasu sprzedaży, zwróci nabywcy nadwyżkę i powróci do swej posiadłości. 28 Jeżeli jednak nie będzie miał wystarczających środków, aby mu zwrócić, to ziemia pozostanie w ręku nabywcy aż do roku jubileuszowego. W roku jubileuszowym zostanie uwolniona i on powróci do swojej własności.
29 Jeżeli ktoś sprzeda dom, w którym mieszka, w mieście otoczonym murami, to będzie miał prawo wykupu aż do końca roku sprzedaży. Prawo wykupu będzie trwało cały rok. 30 Gdyby dom nie został wykupiony przed upływem roku, wówczas dom zbudowany w mieście otoczonym murami, przejdzie na zawsze w posiadanie nabywcy i jego potomków. Nie zostanie uwolniony w roku jubileuszowym. 31 Domy wiejskie, które nie są otoczone murami, będą traktowane na równi z własnością gruntową i będą podlegały prawu wykupu, a w roku jubileuszowym zostaną uwolnione. 32 Co się tyczy miast lewickich i domów miejskich, które są ich własnością, to lewitom zawsze przysługuje prawo wykupu domów. 33 Jeżeli ktoś kupi od lewitów dom miejski, to posiadłość ta zostanie uwolniona w roku jubileuszowym, bo domy miast lewickich są ich posiadłością pośród Izraelitów. 34 Także pole położone koło ich miast nie będzie podlegało sprzedaży, gdyż jest ono ich posiadłością wieczystą.
Zakaz pobierania odsetek i lichwy
35 Jeżeli twój brat zubożeje i nie będzie się mógł obok ciebie utrzymać, to wspomożesz go, jakby był przybyszem lub osadnikiem przy tobie. 36 Nie będziesz brał od niego odsetek ani lichwy. Będziesz się bał swego Boga, aby twój brat mógł żyć u ciebie. 37 Nie będziesz mu pożyczał pieniędzy na procent ani też dawał mu pokarmu na lichwę. 38 Ja jestem Panem, waszym Bogiem, który wyprowadził was z ziemi egipskiej, aby dać wam ziemię Kanaan i aby być waszym Bogiem.
Przepisy dotyczące wykupu niewolników
39 Jeżeli twój brat, który mieszka obok ciebie, zubożeje i sprzeda ci siebie w niewolę, to nie będziesz obarczał go pracą niewolnika. 40 Będzie on u ciebie jak najemnik albo jak osadnik. Będzie ci służył tylko do roku jubileuszowego. 41 Potem wyjdzie od ciebie razem ze swymi dziećmi i wróci do swego rodu, powróci do posiadłości swoich przodków. 42 Są to bowiem Moi słudzy, których wyprowadziłem z ziemi egipskiej, nie będą więc sprzedawani tak, jak sprzedaje się niewolnika. 43 Nie będziesz się z nim obchodził surowo, ale będziesz się bał swego Boga.
44 Natomiast tych niewolników i te niewolnice, którzy do ciebie będą należeć, będziecie kupować od narodów, które są wokoło was. 45 Będziecie także kupowali dzieci cudzoziemców osiadłych wśród was oraz od tych rodów, które są pośród was, bo urodzili się w waszym kraju. Oni będą waszą własnością. 46 Przekażecie ich w dziedzictwie waszym synom, którzy będą po was, aby ich posiadali jako wieczystą własność. Będą waszymi niewolnikami. Ale z waszymi braćmi, Izraelitami, nie będziecie obchodzili się surowo.
47 Jeżeli wzbogaci się przybysz, który osiadł obok ciebie, a twój brat przy nim zubożeje i sprzeda siebie w niewolę przybyszowi, który osiadł obok ciebie, albo komukolwiek z jego rodu, 48 to po tym sprzedaniu się w niewolę może być wykupiony. Wykupi go jeden z jego braci 49 albo jego stryj, albo syn stryja, albo ktoś z jego bliskiej rodziny wykupi go, albo też on sam się wykupi, jeżeli będzie go na to stać. 50 Wtedy razem z tym, który go kupił, obliczy czas od roku, w którym sprzedał siebie, aż do roku jubileuszowego, a cena sprzedaży zostanie obliczona według liczby lat. Dni jego niewoli będą policzone jak dni najemnika. 51 Jeżeli pozostało jeszcze dużo lat, to odpowiednio do ich liczby odliczy swoją cenę wykupu od sumy, za którą został kupiony.
52 Jeżeli jednak niewiele lat pozostaje do roku jubileuszowego, to powinien je obliczyć i odpowiednio do tych lat zwróci cenę swego wykupu. 53 Będzie u niego jako najemnik, z roku na rok. Nie będzie się z nim obchodzić surowo w twojej obecności. 54 Jeżeli zaś w ten sposób nie będzie wykupiony, to wyjdzie na wolność w roku jubileuszowym razem ze swoimi dziećmi. 55 Izraelici są bowiem Moimi niewolnikami. Oni są Moimi niewolnikami, których wyprowadziłem z ziemi egipskiej. Ja jestem Panem, waszym Bogiem.