Osiedlenie się Jakuba i jego synów w Egipcie
1 Józef przyszedł więc i oznajmił faraonowi: Mój ojciec i bracia, wraz ze swymi trzodami i bydłem oraz z całym dobytkiem, przybyli z ziemi kananejskiej i są w ziemi Goszen. 2 Wziął też pięciu spośród swoich braci i przedstawił ich faraonowi. 3 Wówczas faraon zapytał jego braci: Czym się zajmujecie? A oni odpowiedzieli faraonowi: Twoi słudzy są pasterzami trzody, zarówno my, jak i nasi ojcowie. 4 I dalej mówili faraonowi: Przybyliśmy zamieszkać w tej ziemi, gdyż w ziemi kananejskiej panuje ciężki głód i nie ma pastwisk dla trzód, które posiadają twoi słudzy. A teraz, proszę, pozwól zamieszkać twoim sługom w ziemi Goszen. 5 Wtedy faraon powiedział do Józefa: Twój ojciec i twoi bracia przybyli do ciebie. 6 Ziemia egipska stoi przed tobą otworem. Niech twój ojciec i twoi bracia zamieszkają w najlepszej części kraju, niech zamieszkają w ziemi Goszen. Jeśli zaś wiesz, że są wśród nich dzielni ludzie, ustanów ich nadzorcami trzód, które do mnie należą.
7 Potem Józef przyprowadził też swojego ojca, Jakuba, i przedstawił go faraonowi. A Jakub pobłogosławił faraona. 8 Faraon zaś zapytał Jakuba: Ile masz lat? 9 Jakub odpowiedział faraonowi: Sto trzydzieści lat – to czas mego pielgrzymowania. Krótkie i smutne były lata mojego życia i nie osiągnąłem wieku moich ojców w czasie ich pielgrzymowania. 10 Jakub zatem pobłogosławił faraona i odszedł sprzed jego oblicza.
11 Józef osiedlił więc swojego ojca i braci i dał im posiadłość w ziemi egipskiej, w najlepszej części kraju, w ziemi Ramses, jak nakazał faraon. 12 Józef żywił swego ojca i braci oraz całą rodzinę ojca, odpowiednio do liczby dzieci.
Rządy Józefa
13 W całym kraju nie było żywności i zapanował wielki głód. Ziemie egipska i kananejska bardzo ucierpiały z powodu głodu. 14 Józef zaś zgromadził całe srebro znajdujące się w ziemi egipskiej i w ziemi kananejskiej za zboże, które kupowano. Srebro to odprowadzał na dwór faraona. 15 Gdy skończyło się srebro w ziemi egipskiej i kananejskiej, wszyscy Egipcjanie przyszli do Józefa i prosili: Daj nam chleba! Czy mamy umierać w twojej obecności, dlatego że skończyło się srebro? 16 Wtedy Józef odpowiedział: Dajcie bydło, skoro nie macie srebra, a za bydło dam wam zboże. 17 Przyprowadzili więc do Józefa bydło, a Józef dał im chleb za konie, za stada owiec, bydła i osłów. I zaopatrywał ich w chleb za wszystkie ich stada przez rok. 18 A gdy ten rok się skończył, przyszli do niego w następnym roku i powiedzieli: Nie ukrywamy tego przed naszym panem, że skończyły się pieniądze, a stada bydła należą do naszego pana. Nie pozostało już nic dla naszego pana, oprócz nas i naszej ziemi. 19 Czy my i nasza ziemia mamy umierać na twoich oczach? Kup nas i naszą ziemię za żywność, a my i nasza ziemia będziemy niewolnikami faraona. Daj nam ziarno, abyśmy nie umarli i aby ziemia nie opustoszała.
20 Józef wykupił więc całą ziemię egipską dla faraona, bo każdy Egipcjanin sprzedawał swoje pole, ponieważ doskwierał mu silny głód. W ten sposób ziemia stała się własnością faraona. 21 A ludność przesiedlił do miast, od jednego krańca Egiptu do drugiego. 22 Nie wykupił tylko ziemi kapłanów, którym faraon nadał przywilej otrzymywania żywności na mocy wydanej przez siebie ustawy. Dlatego oni nie sprzedali swojej ziemi. 23 Potem Józef przemówił do ludu: Kupiłem dziś was i waszą ziemię dla faraona. Macie tu ziarno, obsiejcie pola! 24 Z plonów zaś oddacie faraonowi piątą część, a cztery części będziecie mieli na obsianie pola i na żywność dla siebie, dla waszych domowników i dla waszych dzieci. 25 Wtedy oni odpowiedzieli: Uratowałeś nam życie! Obyśmy znaleźli przychylność naszego pana, a będziemy niewolnikami faraona. 26 W ten sposób Józef ustanowił prawo, które w ziemi egipskiej obowiązuje aż do dnia dzisiejszego: Faraonowi należy oddawać piątą część zbiorów. Tylko ziemia kapłanów nie stała się własnością faraona.
Ostatnia wola Jakuba
27 Izrael zatem zamieszkał w ziemi egipskiej, w ziemi Goszen. Mieli w niej posiadłości, a że byli płodni, stali się bardzo liczni.
28 Jakub przeżył w ziemi egipskiej siedemnaście lat, tak że razem żył sto czterdzieści siedem lat. 29 Gdy zbliżała się śmierć Izraela, zawołał swojego syna Józefa i powiedział mu: Jeżeli znalazłem przychylność u ciebie, połóż, proszę, twoją rękę pod moje biodro i okaż mi życzliwość i wierność. Nie pochowaj mnie w Egipcie, 30 lecz – gdy zasnę z moimi ojcami – zabierz mnie z Egiptu i pochowaj w ich grobie. Wtedy on odpowiedział: Uczynię zgodnie z twoim życzeniem. 31 Izrael powiedział: Przysięgnij mi! A gdy on przysiągł, Izrael opadł na wezgłowie łoża.
Зустріч сім’ї Йосифа з фараоном та поселення у землі Ґошен
1 Тож Йосиф прийшов і повідомив фараонові: Мій батько і мої брати, зі своїми вівцями і волами, а також з усім своїм майном прибули з ханаанського краю. Зараз вони перебувають у землі Ґошен.
2 Він узяв із собою п’ятьох чоловіків, своїх братів, і представив їх фараону.
3 Фараон же запитав його братів: Яке ваше заняття? Вони відповіли фараонові: Слуги твої – ми і наші батьки – пастухи отар.
4 Ми прибули, щоби жити на цій землі, – продовжили вони перед фараоном, – адже немає пасовиськ для овець твоїх рабів, оскільки в ханаанській землі сильний голод. Тому тепер благаємо: дозволь твоїм слугам поселитися в землі Ґошен.
5 Фараон сказав Йосифові: Твій батько і твої брати прибули до тебе.
6 Єгипетська країна перед тобою, тож посели свого батька і своїх братів на найкращій землі. Нехай живуть у землі Ґошен, а якщо знаєш, що є між ними здібні люди, постав їх наглядачами і за моєю худобою.
7 Йосиф привів також свого батька Якова і представив його фараонові. Яків поблагословив фараона.
8 Фараон запитав Якова: Скільки років ти прожив?
9 Відповів Яків фараонові: Вік мого кочування – сто тридцять років. Роки мого життя були короткими та важкими й не досягають віку життя моїх батьків, тобто років їхнього подорожування.
10 Яків ще раз поблагословив фараона і вийшов від нього .
11 Тож поселив Йосиф свого батька та своїх братів, надавши їм володіння на найкращій землі єгипетського краю, – в землі Рамсес, – як і наказав фараон.
12 І забезпечував Йосиф хлібом свого батька, своїх братів і всю родину свого батька, в тому числі і малолітніх дітей.
Йосиф бореться з голодом
13 Хліба не було в усій країні і лютував дуже великий голод. Були виснажені голодом і єгипетська земля, і ханаанські землі.
14 Йосиф зібрав усі гроші, що були в людей єгипетської та ханаанської земель, за зерно, яке вони купували, й виділяв їм хліб. Ці гроші Йосиф вніс до фараонового дому.
15 Коли ж закінчилися гроші в єгипетському краю і в ханаанському краю, то всі єгиптяни прийшли до Йосифа з проханням: Дай нам хліба; невже нам вмирати перед тобою через те, що закінчилися гроші?
16 А Йосиф відповів: Якщо закінчилися гроші, то приганяйте вашу худобу; я даватиму зерно за вашу худобу.
17 Тож вони приганяли худобу до Йосифа, а Йосиф давав їм хліб за коней, овець, волів і за ослів. Того року Йосиф забезпечував людей хлібом за всю їхню худобу.
18 Але рік той закінчився. Наступного року люди знову прийшли до нього з проханням: Не хочемо приховувати від нашого володаря, що ми не маємо вже ні грошей, ні худоби для нашого володаря. Нам не залишається більше нічого перед нашим володарем, хіба що лише власні тіла та наші землі.
19 Навіщо гинути нам і нашим землям перед тобою? Купи нас і наші землі за хліб. І станемо ми з нашими землями підневільними фараона. Дай нам насіння, аби ми залишилися при житті та не померли; та й землі наші не спустошаться.
20 Так Йосиф скупив усю єгипетську землю для фараона; кожний єгиптянин продав своє поле, оскільки голод продовжував лютувати. З того часу земля стала фараоновою власністю.
21 Народ же він переселяв у міста, від одного краю Єгипту до другого краю.
22 Йосиф не купив лише земель жерців, тому що священики отримували частку від фараона і жили з того паю, який виділяв їм фараон. Через те вони не продали своїх земель.
23 Після цього Йосиф сказав народу: Ось я сьогодні купив вас і ваші землі для фараона. Нині даю вам насіння; тож засівайте землю,
24 а в жнива п’яту частину віддаватимете фараонові, а чотири частини будуть вам самим як для засіву поля, так і для їжі, – вам та всім вашим родинам, щоб ваші діти мали що їсти.
25 Люди ж відповіли: Ти врятував нам життя; ми знайшли милість в очах нашого володаря, тому будемо фараоновими слугами.
26 Так Йосифом був виданий декрет відносно єгипетської землі, який чинний аж до сьогодні: п’ята частина врожаю належить фараонові, за винятком земель жерців, що не стали власністю фараона.
27 Що ж до Ізраїля, то вони оселилися в єгипетському краю, на землі Ґошен; вони успадкували її, намножилися і стали дуже численними.
Останнє бажання Якова
28 Яків прожив у єгипетському краю ще сімнадцять років. Усього віку життя Якова було сто сорок сім років.
29 Наблизився день смерті Ізраїля. Тож він покликав свого сина Йосифа і сказав йому: Якщо я знайшов ласку в твоїх очах, то поклади свою руку під моє стегно і вияви щодо мене милість і справедливість: ти не поховаєш мене в Єгипті,
30 але я лежатиму з моїми батьками! Ти винесеш мене з Єгипту і поховаєш мене в їхній гробниці. Йосиф відповів: Я виконаю твоє прохання.
31 Присягнись мені! – сказав Яків . І той присягнувся батькові . А Ізраїль вклонився на узголів’ї постелі.