Zamieszki w Tesalonice
1 Przeszli przez Amfipolis i Apolonię i przybyli do Tesaloniki, gdzie była synagoga Żydów. 2 Paweł według swego zwyczaju wszedł do nich i przez trzy szabaty rozprawiał z nimi na podstawie Pism. 3 Wyjaśniał i dowodził: Mesjasz musiał cierpieć i zmartwychwstać. Jezus, którego wam głoszę, jest tym Mesjaszem. 4 Niektórzy z nich, a także wielka liczba pobożnych Greków i niemało znamienitych kobiet, dali się przekonać i przyłączyli się do Pawła i Sylasa. 5 Wtedy zazdrośni Żydzi dobrali sobie z rynku jakichś niegodziwych ludzi, wywołali zbiegowisko, podburzyli miasto, naszli dom Jazona i szukali ich, aby stawić przed ludem. 6 Gdy jednak ich nie znaleźli, zawlekli Jazona i niektórych braci przed politarchów, krzycząc: Ci, którzy podburzają cały świat, przybyli też tutaj, 7 a Jazon ich przyjął. Oni wszyscy występują przeciwko rozkazom cesarza. Głoszą, że jest inny król, Jezus. 8 Zaniepokoili więc tłum i politarchów, którzy tego słuchali. 9 Po uzyskaniu jednak poręczenia od Jazona i innych, zwolnili ich.
Apostołowie w Berei
10 Wtedy zaraz w nocy bracia wysłali Pawła i Sylasa do Berei. Kiedy tam przybyli, poszli do synagogi Żydów. 11 Ci byli szlachetniejsi od Tesaloniczan. Przyjęli Słowo z całą gorliwością i codziennie badali Pisma, czy tak się rzeczy mają. 12 Wielu też z nich uwierzyło, a także niemało wpływowych greckich kobiet i mężczyzn. 13 Gdy Żydzi z Tesaloniki dowiedzieli się, że również w Berei zostało ogłoszone przez Pawła Słowo Boga, przyszli tam, podburzyli tłumy i wzniecili rozruchy. 14 Wtedy bracia natychmiast wyprawili Pawła, aby szedł aż do morza. Sylas jednak i Tymoteusz tam pozostali. 15 Ci, którzy towarzyszyli Pawłowi, zaprowadzili go aż do Aten i powrócili, po otrzymaniu polecenia dla Sylasa i Tymoteusza, aby jak najszybciej przyszli do niego.
Paweł w Atenach
16 Gdy Paweł czekał na nich w Atenach, oburzył się w duchu na widok miasta pełnego bożków. 17 Rozprawiał więc w synagodze z Żydami i z czczącymi Boga, a na agorze codziennie z tymi, których tam spotykał. 18 Niektórzy z filozofów epikurejskich i stoickich ścierali się z nim. Jedni mówili: Co chce powiedzieć ten nowinkarz? Inni natomiast: Zdaje się, że jest zwiastunem obcych bóstw. Głosił bowiem Dobrą Nowinę o Jezusie i zmartwychwstaniu. 19 Wtedy zabrali go, zaprowadzili na Areopag i zapytali: Czy możemy się dowiedzieć, co to za nowa nauka, którą głosisz? 20 Każesz nam bowiem słuchać jakichś nowych rzeczy. Chcielibyśmy się więc dowiedzieć, o co właściwie chodzi. 21 A wszyscy Ateńczycy i mieszkający tam przybysze na nic innego nie poświęcają tyle czasu, co na mówienie o czymś albo wysłuchiwanie czegoś nowego. 22 Wówczas Paweł, stojąc pośrodku Areopagu, przemówił: Ateńczycy, widzę, że jesteście pod każdym względem bardzo religijni. 23 Gdy bowiem przechodziłem i oglądałem wasze świętości, znalazłem też ołtarz, na którym było napisane: Nieznanemu Bogu. Otóż ja wam głoszę to, co czcicie, nie znając. 24 Bóg, który stworzył świat i wszystko na nim, On, który jest Panem nieba i ziemi, nie mieszka w świątyniach zbudowanych ręką ludzką 25 ani nie jest uzależniony od posługi rąk ludzkich, jak gdyby czegoś potrzebował, bo sam daje wszystkim życie i oddech, i wszystko. 26 On także z jednego człowieka powołał do istnienia wszystkich ludzi, aby zamieszkiwali całą powierzchnię ziemi. Określił właściwe czasy i granice ich zamieszkiwania, 27 aby szukali Boga, czy to nawet dotknęli Go po omacku, i znaleźli. W rzeczywistości bowiem jest On niedaleko od każdego z nas. 28 W Nim przecież żyjemy, poruszamy się i jesteśmy, jak też powiedzieli niektórzy z waszych poetów: Jesteśmy bowiem z Jego rodu. 29 Jeśli więc jesteśmy z rodu Boga, nie powinniśmy sądzić, że Bóstwo jest podobne do złota, srebra albo kamienia, wytworu rąk i myśli człowieka. 30 Nie zważając przeto na czasy nieświadomości, Bóg wzywa teraz wszędzie i wszystkich ludzi, aby się nawracali, 31 gdyż wyznaczył dzień, w którym sprawiedliwie będzie sądzić świat przez Człowieka, którego na to przeznaczył, po uwierzytelnieniu wobec wszystkich przez wskrzeszenie Go z martwych.
32 Gdy usłyszeli o zmartwychwstaniu, jedni się wyśmiewali, inni natomiast powiedzieli: Posłuchamy o tym innym razem. 33 Tak Paweł wyszedł spośród nich. 34 Niektórzy jednak przyłączyli się do niego i uwierzyli. Wśród nich Dionizy Areopagita i kobieta imieniem Damaris, a z nimi inni.
Заснування церкви в Солуні
1 Пройшовши Амфиполь і Аполонію, вони прийшли в Солунь, де була юдейська синагога.
2 За звичаєм, Павло ввійшов до них і впродовж трьох субот диспутував з ними щодо Писання,
3 пояснюючи й доводячи, що Христос мав постраждати й воскреснути з мертвих і що Той Ісус, – Якого я вам проповідую, – запевняв він , – є Христос .
4 І деякі з них повірили й приєдналися до Павла та Сили – дуже багато побожних греків і чимало шляхетних жінок.
Обурення юдеїв
5 Юдеї ж позаздрили і, зібравши з вулиць якихось негідних людей, учинили збіговисько та викликали безпорядок у місті. І, прийшовши до дому Ясона, шукали їх, щоб вивести до натовпу.
6 Та коли їх не знайшли, потягли Ясона і декого з братів до начальників міста, вигукуючи: Це ті, які перевернули світ і дійшли вже сюди!
7 Їх прийняв Ясон, а всі вони діють всупереч наказам кесаря, кажучи, що є інший цар – Ісус!
8 Тож вони підбурили юрбу і начальників міста, які це слухали.
9 А ті, взявши запоруку від Ясона та інших, відпустили їх.
Павло в Вереї
10 Брати негайно відіслали вночі Павла і Силу до Вереї. Прибувши, вони пішли до юдейської синагоги.
11 Ці були шляхетніші від тих, які в Солуні. Вони прийняли слово з усією ревністю, щодня досліджуючи Писання, чи так воно є.
12 Тож багато хто з них увірував, і чимало з грецьких шляхетних жінок та чоловіків.
13 А як довідалися ті юдеї, які із Солуня, що й у Вереї Павло проповідує Боже Слово, прибули і там підбурювали та бунтували людей.
14 Тоді негайно брати відіслали Павла, щоб ішов аж до моря, а там залишилися Сила й Тимофій.
Павло в Афінах
15 Ті, хто супроводжував Павла, провели його до Афін і, одержавши наказ для Сили й Тимофія, аби ті якомога швидше прийшли до нього, відбули.
16 Як Павло очікував їх у Афінах, дух його обурювався в ньому, коли бачив, що місто переповнене ідолами.
17 Він проводив бесіди з юдеями та з побожними в синагозі, й щодня на майдані із зустрічними.
18 Деякі з філософів, епікурейців і стоїків сперечалися з ним; одні говорили: Що ж то хоче сказати цей балакун? А інші: Здається, він проповідник чужих богів! Оскільки він благовістив [їм] про Ісуса та воскресіння.
19 Взявши, вони повели його в Ареопаг, кажучи: Не можемо зрозуміти, що це за нова наука, яку ти проповідуєш,
20 бо вкладаєш щось чуже до наших вух. Отже, хочемо знати, що б це могло бути!
21 Всі мешканці Афін та захожі чужинці нічим іншим не займалися, а лише говорили або слухали щось нове.
Виступ Павла в Ареопазі
22 Тож Павло, ставши серед Ареопагу, сказав: Мужі афіняни, з усього бачу, що ви дуже побожні,
23 бо проходячи й оглядаючи ваші святині, я знайшов також жертовника, на якому написано: Невідомому Богові! Отже, я вам і проповідую Того, Кого, не знаючи, ви побожно шануєте.
24 Бог, Який створив світ і все, що в ньому, будучи Господом неба і землі, не живе в рукотворних храмах.
25 Він не приймає служіння людських рук, – тому що не потребує нічого, оскільки Сам дає всім життя, дихання й усе.
26 Створив Він з одного весь людський рід, щоби жив по всій поверхні землі, визначивши заздалегідь окреслені пори та межі їхнього проживання,
27 щоб шукали Бога: може, відчують Його і знайдуть, бо ж недалеко Він від кожного з нас.
28 У Ньому ми живемо, рухаємося та існуємо, як деякі з ваших поетів казали: Адже і ми з Його роду!
29 Таким чином, будучи з Божого роду, ми не повинні вважати, що Божество подібне до золота, або срібла, або каміння – мистецького витвору та вигадок людини.
30 Отже, Бог, незважаючи на часи незнання, тепер наказує всім людям скрізь каятися,
31 тому що Він визначив день, коли має справедливо судити цілий світ через Мужа, Якого настановив, даючи віру всім, воскресивши Його з мертвих!
32 Почувши про воскресіння з мертвих, деякі почали глузувати, а інші сказали: Про це послухаємо тебе іншого разу!
33 Тому Павло вийшов з‑поміж них.
34 А деякі, приєднавшись до нього, повірили; серед них – Діонисій Ареопагіт, жінка, на ім’я Дамара, та інші з ними.