El año de reposo y el año del jubileo
1 El Señor habló con Moisés en el monte Sinaí, y le dijo:
2 «Habla con los hijos de Israel, y diles que cuando entren en la tierra que yo les doy, la tierra deberá reposar en honor al Señor.
3 Cultivarás la tierra durante seis años, y durante esos seis años podarás tus viñas y recogerás sus frutos,
4 pero el séptimo año la tierra tendrá que reposar. Es un reposo en honor del Señor, y no debes cultivar tu tierra ni podar tus viñas.
5 No podrás cosechar lo que nazca de manera natural en tu tierra segada, ni podrás recoger las uvas de tu viñedo. Será para la tierra un año de reposo.
6 Pero durante ese reposo la tierra producirá alimento para ti y para tus siervos y siervas, y para tus criados y los extranjeros que residan contigo.
7 Todos los frutos que la tierra produzca serán para que coman tus animales y las bestias salvajes.
8 »Contarás además siete semanas de años, es decir, siete veces siete años, de modo que las siete semanas de años den un total de cuarenta y nueve años.
9 Y el día diez del mes séptimo, que es el día de la expiación, ordenarás que se toque la trompeta con fuerza por todo el país.
10 El año cincuenta será declarado año sagrado, y ustedes anunciarán la libertad para todos los habitantes del país. Será para ustedes un año de jubileo, y cada uno de ustedes volverá a su familia y a su patrimonio familiar.
11 El año cincuenta será para ustedes de jubileo. No sembrarán, ni cosecharán lo que la tierra produzca de manera natural, ni vendimiarán sus viñedos.
12 Es un año de jubileo, y será para ustedes un año sagrado. Solo podrán comer lo que la tierra produzca.
13 »En este año de jubileo cada uno de ustedes recuperará su patrimonio familiar.
14 Si venden algo a su prójimo, o le compran, no se hagan trampa.
15 Una vez pasado el jubileo, comprarás de tu prójimo según el número de años transcurridos, y él te venderá a ti según el número de cosechas que haya recogido.
16 El precio aumentará o disminuirá, dependiendo del número de años transcurridos, porque lo que él te venderá es el número de cosechas.
17 »No se hagan trampas el uno al otro. Al contrario, demuestren que tienen temor de mí, porque yo soy el Señor su Dios.
18 »Cumplan con mis estatutos y ordenanzas. Pónganlos en práctica, y habitarán tranquilos en el país;
19 la tierra dará sus frutos, y ustedes comerán hasta saciarse y habitarán tranquilos en ella.
20 Y si acaso se preguntan: “¿Y qué vamos a comer el séptimo año, si no vamos a sembrar ni a cosechar nuestros productos?”,
21 yo los bendeciré el sexto año, y la tierra dará frutos para tres años.
22 Así en el año octavo ustedes sembrarán, y mientras tanto comerán del fruto añejo hasta el año noveno, y tendrán comida hasta que puedan cosechar.
23 »La tierra no podrá venderse a perpetuidad, porque la tierra es mía. Ustedes son, para mí, forasteros y extranjeros.
24 Por lo tanto, en toda la tierra que ustedes posean, deberán conceder el derecho a rescatarla.
25 »Si tu hermano empobrece, y vende alguna posesión suya, su pariente más cercano podrá acudir al rescate de lo que su hermano haya vendido.
26 »Si el que vendió no tiene quien pague el rescate, pero consigue lo suficiente para pagarlo,
27 contará los años transcurridos desde la venta y pagará la diferencia al comprador, y la propiedad volverá a sus manos.
28 Pero si no consigue lo suficiente para recuperar la propiedad, esta se quedará hasta el año del jubileo en poder del que la compró, y en el año del jubileo podrá volver a su posesión.
29 »El que venda una casa habitable en una ciudad amurallada tendrá el derecho de redimirla durante un año a partir de la venta; un año será el tiempo límite para poder redimirla.
30 En caso de que la casa en la ciudad amurallada no sea rescatada en el término de un año, no quedará liberada en el jubileo, sino que se quedará para siempre en poder del que la compró y de sus descendientes.
31 »Las casas en aldeas no amuralladas serán consideradas como un terreno en el campo, y podrán ser rescatadas y quedarán liberadas en el jubileo.
32 »En cuanto a las ciudades de los levitas, estos podrán rescatar en cualquier momento las casas que estén en las ciudades de su posesión.
33 Si alguien le compra a un levita, en el jubileo saldrá de la casa vendida, o de la ciudad de su posesión, puesto que las casas de las ciudades de los levitas son la posesión de ellos entre los hijos de Israel.
34 »Los terrenos ejidales de sus ciudades no se venderán, porque son su posesión perpetua.
35 »Si tu hermano empobrece y busca tu ayuda, tú lo ampararás; vivirá contigo como si fuera un forastero y extranjero.
36 Si le prestas dinero, no le pedirás que te pague intereses o ganancias; al contrario, tendrás temor de tu Dios, y tu hermano vivirá contigo.
37 No le prestarás dinero ni víveres a la manera de los usureros.
38 Yo soy el Señor su Dios, que los sacó de la tierra de Egipto para darles la tierra de Canaán y para ser su Dios.
39 »Si tu hermano empobrece, y estando contigo te pide comprarlo, no lo tratarás como a un esclavo.
40 Vivirá contigo como criado y como extranjero, y te servirá hasta el año del jubileo.
41 Ese año saldrá libre de tu casa, junto con sus hijos, para volver a su familia y reintegrarse a la propiedad de sus padres.
42 Y es que ellos son mis siervos. Yo los saqué de la tierra de Egipto, así que no serán vendidos como esclavos.
43 No lo tratarás con crueldad, sino que tendrás temor de tu Dios.
44 »Si llegas a tener esclavos y esclavas, cómpralos de los pueblos a tu alrededor.
45 También podrás comprar a los hijos de los forasteros que vivan entre ustedes y a los de las familias de esclavos que nazcan entre ustedes. A ellos podrán tenerlos como su posesión,
46 y podrán dejárselos a sus hijos después de ustedes como herencia. Serán su posesión hereditaria, y para siempre serán sus esclavos, pero no serán los amos de sus hermanos israelitas, ni los tratarán con crueldad.
47 »Si el forastero o el extranjero que viva contigo llega a ser rico, y tu hermano que está junto a él empobrece y se vende como esclavo a ese forastero o extranjero, o a alguno de su familia,
48 después de haberse vendido podrá ser rescatado por alguno de sus hermanos,
49 sea este su tío o su sobrino, o un pariente cercano de su familia. Cualquiera de ellos podrá rescatarlo y, si sus medios lo permiten, hasta él mismo podrá rescatarse.
50 Hará la cuenta con el que lo compró, desde el año en que se vendió a él hasta el año del jubileo, y el precio de su venta habrá de calcularse conforme al número de años, y el tiempo que estuvo con él se calculará como si todo ese tiempo hubiera estado asalariado.
51 Si aún faltan muchos años para su rescate, del dinero por el que se vendió devolverá la cantidad correspondiente a esos años.
52 Pero si falta poco tiempo para el año del jubileo, entonces hará un cálculo y devolverá al comprador el rescate correspondiente a esos años.
53 »Ustedes no deberán permitir que el comprador lo trate con crueldad, sino que deberá tratarlo como al que trabaja por un salario anual.
54 Si el que se vendió no es rescatado durante esos años, en el año del jubileo obtendrá su libertad, junto con sus hijos.
55 Porque los hijos de Israel son mis siervos. Yo los saqué de la tierra de Egipto. Yo soy el Señor su Dios.
Rok szabatowy
1 Następnie Pan powiedział do Mojżesza na górze Synaj: 2 Przemów do Izraelitów i powiedz im: Kiedy wejdziecie do ziemi, którą Ja wam daję, wtedy ziemia będzie obchodzić szabat dla Pana. 3 Sześć lat będziesz obsiewał swoje pole, sześć lat będziesz obcinał swoją winnicę i będziesz zbierał jej plony. 4 W siódmym zaś roku będzie uroczysty szabat dla ziemi, szabat dla Pana. Nie będziesz wtedy obsiewał pola ani obcinał swojej winnicy. 5 Nie będziesz też żął tego, co samo wyrośnie po twoim żniwie, ani nie będziesz zrywał winogron z nieprzyciętych krzewów winnych. Będzie to rok szabatowy dla ziemi. 6 Szabat ziemi będzie służył wam za pokarm: tobie, twemu słudze, twojej służącej, twemu najemnikowi i przybyszom, którzy zamieszkali u ciebie. 7 Także twemu bydłu i zwierzętom, które są na twojej ziemi, cały jej plon będzie służyć za pokarm.
Rok jubileuszowy
8 Policzysz sobie siedem lat szabatowych, to jest siedem razy po siedem lat. Czas tych siedmiu lat szabatowych wyniesie ci czterdzieści dziewięć lat. 9 Dziesiątego dnia, siódmego miesiąca zatrąbisz w róg. W Dniu Przebłagania zatrąbicie w róg w całej waszej ziemi. 10 Będziecie święcić pięćdziesiąty rok i ogłosicie wolność w kraju dla wszystkich jej mieszkańców. Będzie to dla was jubileusz. Każdy z was powróci do swej własności i każdy powróci do swego rodu. 11 Rok pięćdziesiąty będzie dla was rokiem jubileuszowym. Nie będziecie siać ani nie będziecie żąć tego, co samo wyrośnie, nie będziecie zrywać winogron z nieprzyciętych krzewów winnych, 12 gdyż jest to rok jubileuszowy – będzie on dla was święty. To jednak, co urośnie na polu, będziecie mogli spożywać.
13 W tym roku jubileuszowym każdy powróci do swej własności. 14 Kiedy więc będziecie sprzedawać coś bliźniemu albo kupować coś od bliźniego, nie wyrządzajcie krzywdy jeden drugiemu. 15 Będziesz kupował od swego bliźniego odpowiednio do liczby lat, które upłynęły od jubileuszu, a on będzie tobie sprzedawał odpowiednio do liczby lat, w których będzie zbierał plony. 16 Odpowiednio do wyższej liczby lat, zapłacisz większą cenę, a odpowiednio do niższej liczby lat, zapłacisz mniejszą cenę, ponieważ on sprzedaje ci ilość rocznych plonów. 17 Nie będziecie wyrządzać krzywdy jeden drugiemu. Będziesz się bał swego Boga, bo Ja jestem Panem, waszym Bogiem.
18 Będziecie wykonywać Moje ustawy i przestrzegać Moich nakazów oraz wypełniać je, a będziecie mieszkać bezpiecznie w tym kraju. 19 Ziemia da wam swój plon, będziecie jedli do syta i będziecie mieszkać na niej bezpiecznie. 20 A jeżeli powiecie: Co będziemy jedli w siódmym roku, jeśli nie będziemy siali ani zbierali naszych plonów? 21 – to Ja ześlę wam Moje błogosławieństwo w szóstym roku i plony wystarczą na trzy lata. 22 W ósmym roku będziecie siać i będziecie spożywać z dawnych plonów aż do dziewiątego roku, aż do nowych plonów będziecie jeszcze spożywać dawne.
Przepisy dotyczące sprzedaży ziemi i domów
23 Nie wolno sprzedawać ziemi na zawsze, ponieważ ziemia należy do Mnie, a wy jesteście u Mnie przybyszami i osadnikami. 24 Dlatego w całej ziemi, która należy do was, pozwolicie na wykup ziemi. 25 Jeżeli twój brat zubożeje i sprzeda swoją posiadłość, wtedy wystąpi jego najbliższy krewny, który ma prawo wykupu i odkupi ziemię sprzedaną przez brata. 26 Gdyby ktoś nie miał nikogo, kto by go wykupił, ale sam zdobędzie dostateczne środki na wykup, 27 to odliczy lata od czasu sprzedaży, zwróci nabywcy nadwyżkę i powróci do swej posiadłości. 28 Jeżeli jednak nie będzie miał wystarczających środków, aby mu zwrócić, to ziemia pozostanie w ręku nabywcy aż do roku jubileuszowego. W roku jubileuszowym zostanie uwolniona i on powróci do swojej własności.
29 Jeżeli ktoś sprzeda dom, w którym mieszka, w mieście otoczonym murami, to będzie miał prawo wykupu aż do końca roku sprzedaży. Prawo wykupu będzie trwało cały rok. 30 Gdyby dom nie został wykupiony przed upływem roku, wówczas dom zbudowany w mieście otoczonym murami, przejdzie na zawsze w posiadanie nabywcy i jego potomków. Nie zostanie uwolniony w roku jubileuszowym. 31 Domy wiejskie, które nie są otoczone murami, będą traktowane na równi z własnością gruntową i będą podlegały prawu wykupu, a w roku jubileuszowym zostaną uwolnione. 32 Co się tyczy miast lewickich i domów miejskich, które są ich własnością, to lewitom zawsze przysługuje prawo wykupu domów. 33 Jeżeli ktoś kupi od lewitów dom miejski, to posiadłość ta zostanie uwolniona w roku jubileuszowym, bo domy miast lewickich są ich posiadłością pośród Izraelitów. 34 Także pole położone koło ich miast nie będzie podlegało sprzedaży, gdyż jest ono ich posiadłością wieczystą.
Zakaz pobierania odsetek i lichwy
35 Jeżeli twój brat zubożeje i nie będzie się mógł obok ciebie utrzymać, to wspomożesz go, jakby był przybyszem lub osadnikiem przy tobie. 36 Nie będziesz brał od niego odsetek ani lichwy. Będziesz się bał swego Boga, aby twój brat mógł żyć u ciebie. 37 Nie będziesz mu pożyczał pieniędzy na procent ani też dawał mu pokarmu na lichwę. 38 Ja jestem Panem, waszym Bogiem, który wyprowadził was z ziemi egipskiej, aby dać wam ziemię Kanaan i aby być waszym Bogiem.
Przepisy dotyczące wykupu niewolników
39 Jeżeli twój brat, który mieszka obok ciebie, zubożeje i sprzeda ci siebie w niewolę, to nie będziesz obarczał go pracą niewolnika. 40 Będzie on u ciebie jak najemnik albo jak osadnik. Będzie ci służył tylko do roku jubileuszowego. 41 Potem wyjdzie od ciebie razem ze swymi dziećmi i wróci do swego rodu, powróci do posiadłości swoich przodków. 42 Są to bowiem Moi słudzy, których wyprowadziłem z ziemi egipskiej, nie będą więc sprzedawani tak, jak sprzedaje się niewolnika. 43 Nie będziesz się z nim obchodził surowo, ale będziesz się bał swego Boga.
44 Natomiast tych niewolników i te niewolnice, którzy do ciebie będą należeć, będziecie kupować od narodów, które są wokoło was. 45 Będziecie także kupowali dzieci cudzoziemców osiadłych wśród was oraz od tych rodów, które są pośród was, bo urodzili się w waszym kraju. Oni będą waszą własnością. 46 Przekażecie ich w dziedzictwie waszym synom, którzy będą po was, aby ich posiadali jako wieczystą własność. Będą waszymi niewolnikami. Ale z waszymi braćmi, Izraelitami, nie będziecie obchodzili się surowo.
47 Jeżeli wzbogaci się przybysz, który osiadł obok ciebie, a twój brat przy nim zubożeje i sprzeda siebie w niewolę przybyszowi, który osiadł obok ciebie, albo komukolwiek z jego rodu, 48 to po tym sprzedaniu się w niewolę może być wykupiony. Wykupi go jeden z jego braci 49 albo jego stryj, albo syn stryja, albo ktoś z jego bliskiej rodziny wykupi go, albo też on sam się wykupi, jeżeli będzie go na to stać. 50 Wtedy razem z tym, który go kupił, obliczy czas od roku, w którym sprzedał siebie, aż do roku jubileuszowego, a cena sprzedaży zostanie obliczona według liczby lat. Dni jego niewoli będą policzone jak dni najemnika. 51 Jeżeli pozostało jeszcze dużo lat, to odpowiednio do ich liczby odliczy swoją cenę wykupu od sumy, za którą został kupiony.
52 Jeżeli jednak niewiele lat pozostaje do roku jubileuszowego, to powinien je obliczyć i odpowiednio do tych lat zwróci cenę swego wykupu. 53 Będzie u niego jako najemnik, z roku na rok. Nie będzie się z nim obchodzić surowo w twojej obecności. 54 Jeżeli zaś w ten sposób nie będzie wykupiony, to wyjdzie na wolność w roku jubileuszowym razem ze swoimi dziećmi. 55 Izraelici są bowiem Moimi niewolnikami. Oni są Moimi niewolnikami, których wyprowadziłem z ziemi egipskiej. Ja jestem Panem, waszym Bogiem.