Wyższość mądrości
1 Lepsze jest dobre imię niż wyborny olejek
i lepszy dzień zgonu niż dzień narodzenia.
2 Lepiej iść do domu żałoby,
niż iść do domu biesiady;
bo tam widzi się kres wszystkich ludzi,
a żyjący powinien brać to sobie do serca.
3 Lepszy jest smutek niż śmiech,
bo gdy smutek jest na twarzy, serce staje się lepsze.
4 Serce mądrych jest w domu żałoby,
lecz serce głupich w domu wesela.
5 Lepiej słuchać nagany mądrego,
niż przysłuchiwać się pieśni głupich,
6 Bo jak jest z trzaskiem cierni płonących pod garnkiem,
tak jest ze śmiechem głupiego.
To również jest marnością.
7 Zaiste, wyzysk robi z mędrca głupca,
a przekupstwo gubi serce.
8 Lepszy jest koniec sprawy, niż jej początek,
lepszy jest człowiek cierpliwy niż pyszałek.
9 Nie bądź w swym duchu porywczy do gniewu,
bo gniew mieszka w piersi głupców.
10 Nie mów: Jak to jest,
że dawne czasy były lepsze, niż obecne?
Bo to nie jest mądre pytanie.
11 Mądrość jest lepsza niż majątek;
jest ona korzystna dla tych, którzy oglądają słońce,
12 Gdyż pod osłoną mądrości jest tak, jak pod osłoną pieniędzy;
lecz korzyść z wiedzy jest ta:
Mądrość daje życie tym, którzy ją mają.
13 Przypatrz się działaniu Bożemu!
Któż może wyprostować to, co On skrzywił?
14 W dniu dobrym korzystaj z dobra, lecz w dniu złym zważ:
Również ten uczynił Bóg tak samo jak tamten,
po to, by człowiek nic nie dociekł z tego, co będzie po nim.
15 To wszystko widziałem w moim nędznym życiu:
Niejeden sprawiedliwy ginie w swej sprawiedliwości,
a niejeden bezbożny żyje długo w swej złości.
16 Nie bądź zbyt sprawiedliwy
i nie udawaj zbyt mądrego:
dlaczego miałbyś sam siebie gubić?
17 Nie bądź zbyt grzeszny
ani zbyt głupi:
dlaczego miałbyś przedwcześnie umierać?
18 Dobrze, jeżeli trzymać się będziesz jednego
i nie puścisz ze swojej ręki i drugiego;
bo kto się Boga boi, unika tego wszystkiego.
19 Mądrość daje mędrcowi więcej siły,
niż jej ma dziesięciu możnych w mieście.
20 Zaiste, nie ma na ziemi człowieka sprawiedliwego,
który by tylko dobrze czynił i nie grzeszył.
21 Nie zważaj także na wszystko, co się mówi,
abyś nie słyszał swojego sługi, który ci złorzeczy.
22 Wie bowiem twoje serce, że i ty często złorzeczyłeś innym.
Szukanie prawdziwej mądrości
23 Tego wszystkiego wypróbowałem w mądrości;
pomyślałem: Chcę być mądrym, lecz mądrość była daleko ode mnie.
24 Dalekie jest to, co się dzieje,
niezgłębione, niezgłębione.
Któż to odkryje?!
Ostrzeżenie przed złą kobietą
25 Gdy zwróciłem swoją uwagę na poznanie, badanie i szukanie mądrości i właściwego sądu,
aby poznać, że bezbożność jest głupotą,
a głupota szaleństwem:
26 Odkryłem, że bardziej gorzką niż śmierć jest kobieta,
której serce jest pułapką i siecią, a rece więzami.
Kto się Bogu podoba, ten ujdzie przed nią,
lecz kto grzeszy, tego ona usidli.
27 Zważ! To odkryłem, mówi Kaznodzieja,
badając jedno po drugim, aby dojść do właściwego sądu.
28 Czego jeszcze szukam, a czego nie znalazłem, jest to:
W tysiącu ludzi znalazłem jednego człowieka,
ale wśród nich wszystkich nie znalazłem kobiety.
29 Wszelako zważ to: Odkryłem, że Bóg stworzył człowieka prawym,
lecz oni uganiają się za wielu wymysłami.
1 A good name is better than precious ointment; and the day of death than the day of one’s birth.
2 ¶ It is better to go to the house of mourning, than to go to the house of feasting: for that is the end of all men; and the living will lay it to his heart. 3 Sorrow is better than laughter: for by the sadness of the countenance the heart is made better. 4 The heart of the wise is in the house of mourning; but the heart of fools is in the house of mirth. 5 It is better to hear the rebuke of the wise, than for a man to hear the song of fools. 6 For as the crackling of thorns under a pot, so is the laughter of the fool: this also is vanity.
7 ¶ Surely oppression maketh a wise man mad; and a gift destroyeth the heart. 8 Better is the end of a thing than the beginning thereof: and the patient in spirit is better than the proud in spirit. 9 Be not hasty in thy spirit to be angry: for anger resteth in the bosom of fools. 10 Say not thou, What is the cause that the former days were better than these? for thou dost not enquire wisely concerning this.
11 ¶ Wisdom is good with an inheritance: and by it there is profit to them that see the sun. 12 For wisdom is a defence, and money is a defence: but the excellency of knowledge is, that wisdom giveth life to them that have it. 13 Consider the work of God: for who can make that straight, which he hath made crooked? 14 In the day of prosperity be joyful, but in the day of adversity consider: God also hath set the one over against the other, to the end that man should find nothing after him. 15 All things have I seen in the days of my vanity: there is a just man that perisheth in his righteousness, and there is a wicked man that prolongeth his life in his wickedness. 16 Be not righteous over much; neither make thyself over wise: why shouldest thou destroy thyself? 17 Be not over much wicked, neither be thou foolish: why shouldest thou die before thy time? 18 It is good that thou shouldest take hold of this; yea, also from this withdraw not thine hand: for he that feareth God shall come forth of them all. 19 Wisdom strengtheneth the wise more than ten mighty men which are in the city. 20 For there is not a just man upon earth, that doeth good, and sinneth not. 21 Also take no heed unto all words that are spoken; lest thou hear thy servant curse thee: 22 For oftentimes also thine own heart knoweth that thou thyself likewise hast cursed others.
23 ¶ All this have I proved by wisdom: I said, I will be wise; but it was far from me. 24 That which is far off, and exceeding deep, who can find it out? 25 I applied mine heart to know, and to search, and to seek out wisdom, and the reason of things , and to know the wickedness of folly, even of foolishness and madness: 26 And I find more bitter than death the woman, whose heart is snares and nets, and her hands as bands: whoso pleaseth God shall escape from her; but the sinner shall be taken by her. 27 Behold, this have I found, saith the preacher, counting one by one, to find out the account: 28 Which yet my soul seeketh, but I find not: one man among a thousand have I found; but a woman among all those have I not found. 29 Lo, this only have I found, that God hath made man upright; but they have sought out many inventions.