Sentencje Tobita. Dzieła miłosierdzia
1 Tego samego dnia Tobit przypomniał sobie o pieniądzach, które zdeponował u Gabaela w Raga w Medii. 2 Pomyślał sobie: Modliłem się przecież o śmierć. Czyż nie powinienem wezwać mego syna Tobiasza i powiedzieć mu o tych pieniądzach zanim umrę? 3 Przywołał więc swego syna Tobiasza, a gdy on podszedł, powiedział do niego: Kiedy umrę, sprawisz mi godny pogrzeb. Będziesz też czcił swoją matkę i nie opuścisz jej, dopóki będzie żyć. Będziesz posłuszny i nie sprawisz jej żadnej przykrości. 4 Pamiętaj, dziecko, na jakie niebezpieczeństwo była narażona, nosząc cię w łonie. Gdy umrze, pochowaj ją w jednym grobie ze mną. 5 Przez całe życie pamiętaj, dziecko, o Panu; unikaj grzechu i łamania Jego przykazań. Spełniaj uczynki miłosierdzia przez wszystkie dni życia i nigdy nie wchodź na drogi nieprawości. 6 Tym bowiem, którzy postępują zgodnie z prawdą, wiedzie się we wszystkich poczynaniach. 7 Wszystkim postępującym sprawiedliwie dawaj jałmużnę ze swojej majętności i nie bądź skąpy w udzielaniu pomocy. Nie odwracaj oblicza od żadnego ubogiego, a oblicze Boga także nie odwróci się od ciebie. 8 Jeśli masz wiele, dziel się obficie jałmużną. Jeśli masz mało, nie bój się i dziel się tym, co posiadasz. 9 W ten sposób gromadzisz obfity skarb na dzień, w którym ty będziesz w potrzebie. 10 Jałmużna bowiem ratuje od śmierci i chroni od zejścia do ciemności. 11 Jałmużna jest wspaniałym darem dla tych, którzy ją rozdają przed obliczem Najwyższego. 12 Dziecko, strzeż się wszelkiej rozpusty. Przede wszystkim weź sobie żonę z rodu swoich przodków. Nie bierz za żonę obcej, nienależącej do plemienia twego ojca. Jesteśmy bowiem synami proroków. Dziecko, przypomnij sobie z przeszłości, że Noe, Abraham, Izaak, Jakub, nasi ojcowie, wszyscy pojęli żony spośród swoich krewnych. Toteż błogosławieni są w swoich dzieciach, a ich potomstwo odziedziczy ziemię.
13 Dlatego też, dziecko, miłuj swoich braci i nie wynoś się w sercu ponad braci, synów i córki swojego narodu. Spośród nich wybierz sobie żonę, gdyż pycha przynosi zgubę i wielki nieład, lenistwo zaś niesie ze sobą wielki uszczerbek i nędzę. Lenistwo bowiem jest matką głodu. 14 Nie zatrzymuj do rana wynagrodzenia dla człowieka, który u ciebie pracował, lecz wypłać mu zaraz. Jeśli będziesz służył Bogu, On ci wynagrodzi.
Czuwaj, dziecko, nad wszystkimi swymi uczynkami i okazuj dobre wychowanie w całym swym postępowaniu. 15 Nie czyń nikomu, co tobie niemiłe! Nie upijaj się winem i strzeż się nałogu pijaństwa. 16 Dziel się chlebem z głodnym, użycz odzienia nagim. Ze wszystkiego, co ci zbywa, rozdawaj jałmużnę i nie bądź skąpy podczas jej rozdawania. 17 Wydawaj swój chleb na pogrzeb sprawiedliwych, lecz nie dawaj go grzesznikom. 18 Szukaj rady u każdego, kto jest roztropny i nie gardź pożyteczną radą. 19 W każdym czasie wysławiaj Pana, Boga, i proś Go, aby prostował twoje drogi oraz pomyślnie prowadził twoje zamiary i przedsięwzięcia. Żaden naród nie posiada bowiem mądrości, lecz sam Pan udziela wszelkiego dobra, a kogo chce, upokarza, sprowadzając aż na dno Hadesu. Pamiętaj zatem, dziecko, o moich nakazach, by nie zostały wymazane z twego serca!
20 Teraz, dziecko, chcę ci oznajmić, że zdeponowałem dziesięć talentów srebra u Gabaela, syna Gabriego, w Raga w Medii. 21 Nie lękaj się, dziecko, naszego ubóstwa. Będziesz bardzo bogaty, jeśli będziesz się bał Boga i unikał wszelkiego grzechu, czyniąc to, co Jemu się podoba.
Tobit's Advice to Tobias
1 That same day, Tobit remembered the money that he had left with Gabael at Rages in Media. 2 He thought to himself, “Now that I have asked God to let me die, I should call my son Tobias and tell him about the money.”
3-4 So Tobit called Tobias and said to him, “Son, when I die, give me a proper burial. And after I'm gone, show respect to your mother. Take care of her for the rest of her life, and when she dies, bury her beside me. Remember, she risked her life to bring you into this world, so try to make her happy and never do anything that would worry her.
5 “Every day of your life, keep the Lord our God in mind. Never sin deliberately or disobey any of his commands. Always do what is right and never get involved in anything evil. 6 Be honest, and you will succeed in whatever you do.
7 “Give generously to anyone who faithfully obeys God. If you are stingy in giving to the poor, God will be stingy in giving to you. 8 Give according to what you have. The more you have, the more you should give. Even if you have only a little, be sure to give something. 9 This is as good as money saved. You will have your reward in a time of trouble. 10-11 Taking care of the poor is the kind of offering that pleases God in heaven. Do this, and you will be kept safe from the dark world of the dead.
12 “Son, be on your guard against prostitutes. Above all, marry a woman of our tribe, because we are descendants of the prophets. Do not marry anyone who is not related to us. Remember that Noah, Abraham, Isaac and Jacob, our earliest ancestors, all married relatives. God blessed them with children, and so their descendants will inherit the land of Israel. 13 Son, be loyal to your own relatives. Don't be too proud to marry one of them. Such pride leads to terrible frustration and ruin, just as laziness brings on severe poverty and causes starvation.
14 “Pay your workers each day; never keep back their wages overnight. Honor God in this way, and he will reward you. Behave properly at all times. 15 Never do to anyone else anything that you would not want someone to do to you.
“Do not drink so much wine that you get drunk, and do not let drinking become a habit.
16 “Give food to the hungry and clothes to people in need. If you are prosperous, give generously, and do it gladly!
17 “When one of God's faithful people has died, prepare food for the family, but never do this when someone evil dies.
18 “Take the advice of sensible people, and never treat any useful advice lightly.
19 “Take advantage of every opportunity to praise the Lord your God. Ask him to make you prosper in whatever you set out to do. He does not give his wisdom to the people of any other nation. He is the source of all good things, but he can also destroy you and bring you to certain death, if he wishes.
“Remember all my instructions. Don't forget them for one minute.
20 “Tobias, I want you to know that I once left a large sum of money with Gabrias' son, Gabael, at Rages in Media. 21 We're poor now, but don't worry. If you obey God and avoid sin, he will be pleased with you and make you prosperous.”