1 Tak kończą się słowa wyznania Tobita.
Śmierć bohaterów
Testament Tobita
2 Tobit zmarł spokojnie w wieku stu dwunastu lat i pochowano go uroczyście w Niniwie. Miał pięćdziesiąt osiem lat, gdy stracił wzrok, a kiedy wyzdrowiał – żył w dostatku i rozdawał jałmużnę. Cały czas błogosławił Boga i oddawał cześć Jego majestatowi. 3 Umierając, wezwał swego syna Tobiasza i tak mu przykazał: Synu, zabierz swoje dzieci 4 i uchodź do Medii. Wierzę bowiem, że spełni się słowo Boga wypowiedziane przeciw Niniwie przez Nahuma. Asyrię i Niniwę spotka to, co zapowiedzieli prorocy Izraela posłani przez Boga. Nic nie będzie odjęte z ich słów, lecz spełnią się wszystkie w swoim czasie. Bezpieczniej będzie raczej w Medii niż w Asyrii czy Babilonii. Wiem i ufam, że wszystko, co Bóg powiedział, wypełni się i dokona, a żadne z Jego słów nie zginie. Wszyscy nasi bracia mieszkający w ziemi Izraela będą rozproszeni i wygnani z tej pięknej ziemi. Cała ziemia Izraela, Samaria i Jeruzalem staną się pustynią. Dom Boży na pewien czas pozostanie splądrowany i spalony. 5 Ale Bóg ponownie ulituje się nad nimi. Sprawi, że wrócą oni do ziemi Izraela i odbudują dom Boży. Ten odbudowany nie będzie taki jak ten dawny, ale będzie trwał aż do chwili, gdy wypełnią się czasy ustalone. Potem wrócą wszyscy z wygnania i wspaniale odbudują Jeruzalem. Dom Boży zostanie tam odbudowany zgodnie z tym, co zapowiedzieli o Jeruzalem prorocy Izraela. 6 A wszystkie narody całej ziemi nawrócą się i będą szczerze okazywać bojaźń przed Bogiem. Wszyscy odrzucą fałszywe bóstwa, które ich zwodzą, i w sprawiedliwości będą błogosławić Boga wieków. 7 Wszyscy synowie Izraela, którzy ocaleją w tych dniach, będą wspominać Boga w prawdzie. Zgromadzą się razem i przyjdą do Jeruzalem. Tam, w ziemi Abrahama, która zostanie im oddana, będą mieszkali bezpiecznie na wieki. Prawdziwie miłujący Boga będą się cieszyli, a ci, którzy dopuszczają się grzechu i nieprawości, znikną z ziemi.
Zachęta do wiernej służby Bogu
8 A teraz, dzieci, nakazuję wam: 9 Służcie Bogu w prawdzie i czyńcie to, co jest dobre w Jego oczach! Dzieciom waszym polecajcie czynić sprawiedliwość i miłosierdzie. Niech pamiętają o Bogu i błogosławią Jego imię w każdym czasie, w prawdzie i z całej mocy! Ty zaś, dziecko, opuść Niniwę, nie pozostawaj tutaj! Kiedy pochowasz swoją matkę obok mnie, nie pozostawaj ani jednej nocy dłużej w tych stronach. Widzę bowiem, że jest tu wiele niesprawiedliwości. Ludzie są tu pełni podstępu i nie mają wstydu. 10 Patrz, dziecko, co uczynił Nadab swemu opiekunowi Achikarowi: żywcem posłał go do ziemi! Bóg jednak pomścił tę hańbę przed swoim obliczem: wydobył na światło Achikara, a Nadaba posłał w ciemność wieczną, gdyż ten chciał zabić Achikara. Achikar ocalał z sideł śmierci, jakie zastawił na niego Nadab, ponieważ dawał jałmużnę. Nadab zaś wpadł w sidła śmierci i zatracił samego siebie. 11 Zobaczcie zatem, dzieci, jaką korzyść przynosi dawanie jałmużny, a co powoduje czynienie niesprawiedliwości, która zabija! Czuję, że już dusza moja odchodzi.
Położono go wtedy na łóżku i umarł. Został pochowany bardzo uroczyście.
Epilog
12 A gdy umarła jego matka, Tobiasz pochował ją obok ojca. Potem wyruszył wraz z żoną do Medii i zamieszkał w Ekbatanie razem ze swoim teściem, Raguelem. 13 Opiekował się teściami z szacunkiem w czasie ich starości. Potem pochował ich w Ekbatanie w Medii. Odziedziczył posiadłość po Raguelu i po Tobicie, swoim ojcu. 14 Otoczony szacunkiem, zmarł w wieku stu siedemnastu lat. 15 Przed śmiercią dowiedział się o upadku Niniwy i widział jej jeńców, prowadzonych do Medii przez Achiacharosa, króla Medii. Błogosławił Boga za wszystko, co uczynił On synom Niniwy i Asyrii. Przed śmiercią rozradował się z tym, co się z Niniwą i błogosławił Pana, Boga na wieki wieków.
Tobit's Final Advice
1-2 Tobit was 62 years old when he became blind, but after his sight had been restored, he lived a very full life. Once again he gave generously to the poor, and he continued to praise God and tell of his greatness. Tobit died a peaceful death at the age of 112, and was given an honorable burial in Nineveh.
3 But just before Tobit died, he sent for his son Tobias and told him, 4 “My son, take your children and go at once to Media. I believe that God's judgment which his prophet Nahum announced against Nineveh is about to take place. Everything that God's prophets told Israel about Nineveh and Assyria will happen. It will all come true, every word of it, when the right time comes. I am absolutely convinced that everything God has said is sure to come true. God does not break his promises. It will be safer for you in Media than in Assyria or Babylon.
“Those Jews who live in Israel will all be scattered and taken from that good land into exile. All Israel will become a wasteland; Samaria and Jerusalem will be abandoned cities. God's Temple will be burned to the ground and will lie in complete ruin for a while. 5 But God will have mercy on his people again, and he will bring them back to the land of Israel. They will rebuild the Temple, but it will not be as splendid as the first Temple, not until the proper time has come. But when that time does come, all the people of Israel will return from exile, and they will rebuild the city of Jerusalem in all its former splendor. They will rebuild God's Temple in Jerusalem, just as Israel's prophets have foretold.
6 “Then all the nations in the world will come back to God. They will worship him as the only true God and give up the idols that led them into false worship. 7 The nations of the world will praise the everlasting God by doing what he demands.
“At that time God will save all the people of Israel who have been faithful to him. He will bring them together to Jerusalem, and let them take possession of the land of Abraham, and there they will live securely forever. All who love God with their heart and soul will rejoice, but all sinners and evil people will be wiped off the face of the earth.
8 “Now, my children, follow my instructions. Worship God sincerely and do what is pleasing to him. 9 Bring up your children to do what is right. Teach them that they must give to the poor and must always remember to praise God with all sincerity.
10 “Tobias, my son, leave Nineveh now. Do not stay here. As soon as you bury your mother beside me, leave; do not stay another night within the city limits. It is a wicked city and full of immorality; the people here have no sense of shame. Remember what Nadab did to Ahikar his own uncle who had brought him up. He tried to kill Ahikar and forced him to go into hiding in a tomb. Ahikar came back into the light of day, but God sent Nadab down into everlasting darkness for what he had done. Ahikar escaped the deadly trap which Nadab had set for him, because Ahikar had given generously to the poor. But Nadab fell into that fatal trap and it destroyed him. 11 So now, my children, you see what happens to those who show their concern for others, and how death awaits those who treat others unjustly. But now I am very weak.”
Then they laid Tobit on his bed. He died and was given an honorable burial. 12 Later on, Tobit's wife died and was buried beside her husband. Then Tobias and his wife moved to Ecbatana in Media, where they lived with Raguel, Tobias' father-in-law. 13 Tobias took care of Edna and Raguel in their old age and showed them great respect. When at last they died, he buried them at Ecbatana. Tobias inherited Raguel's estate, as he had inherited the estate of his father Tobit.
14 At the ripe old age of 117 Tobias died, 15 having lived long enough to hear about the destruction of Nineveh and to see King Cyaxares of Media take the people away as captives. Tobias praised God for the way that he had punished the people of Nineveh and Assyria. As long as he lived he gave thanks for what God had done to Nineveh.