1 Jak śnieg do lata, jak deszcz do żniw,
tak chwała nie pasuje do głupca.
2 Jak przelatujący ptak, jak fruwająca jaskółka,
tak bezpodstawne przekleństwo nie dosięgnie nikogo.
3 Bat dla konia, wędzidło dla osła,
a rózga na plecy głupców.
4 Nie odpowiadaj głupiemu według jego głupoty,
abyś nie stał się do niego podobny.
5 Odpowiadaj głupiemu według jego głupoty,
aby nie uznał się za mądrego.
6 Podcina sobie nogi, naraża się na przemoc,
kto posyła wiadomość przez głupca.
7 Przysłowia w ustach głupców
są jak nogi kulawego pozbawione mocy.
8 Oddawanie czci głupcowi
jest jak przywiązanie kamienia do procy.
9 Przysłowia w ustach głupców,
są jak ciernie, które dostają się w ręce pijanego.
10 Kto najmuje głupca i przechodnia
jest jak łucznik, który rani każdego.
11 Głupiec, który powtarza swoje głupstwa,
jest jak pies powracający do swoich wymiocin.
12 Widziałeś człowieka, który uważa się za mądrego?
Większą nadzieję budzi głupiec niż on.
13 Leniwy mówi: Lew jest na drodze,
lew na rozstaju dróg.
14 Jak drzwi obracają się na zawiasach,
tak leniwy na swoim łóżku.
15 Leniwy wkłada rękę do misy,
lecz trudno mu donieść ją do ust.
16 Leniwy uważa się za mądrzejszego
niż siedmiu innych odpowiadających rozsądnie.
17 Kto, przechodząc, wdaje się w cudzą kłótnię,
jest jak ten, kto chwyta psa za uszy.
18 Podobny do szaleńca atakującego
śmiercionośnymi głowniami i strzałami,
19 jest człowiek, który oszukuje bliźniego,
a potem mówi: Czyż nie żartowałem?
20 Gdy nie ma drewna, ogień gaśnie,
gdy brak plotkarza, ustaje kłótnia.
21 Czym węgiel dla żaru, drewno dla ognia,
tym jest kłótliwy człowiek dla wzniecenia sporu.
22 Słowa plotkarza są jak smakołyki,
przenikają do wnętrzności.
23 Rozpalone usta i złe serce
są jak naczynia gliniane pokryte srebrem.
24 Kto nienawidzi, nie okazuje tego słowami,
lecz w swoim wnętrzu knuje podstęp.
25 Chociaż jego głos jest życzliwy, nie wierz mu,
bo w sercu ma siedem obrzydliwości.
26 Przebiegle ukrywa swoją nienawiść,
lecz jego niegodziwość ujawni się w zgromadzeniu.
27 Kto kopie dół, sam w niego wpada,
kamień powróci do tego, kto go toczy.
28 Kłamliwy język nienawidzi tych, których zniszczył,
gładka mowa sprzyja upadkowi.
1 No conviene la nieve en el verano,
ni la lluvia en el tiempo de la siega,
ni colmar de honores al necio.
2 Gorrión sin rumbo, golondrina que revolotea:
¡eso es la maldición sin causa, pues nunca llega!
3 Para el caballo, el látigo;
para el asno, el freno;
para la espalda del necio, la vara.
4 Nunca respondas al necio con necedades,
para que no resultes ser otro necio.
5 Responde al necio conforme a su necedad,
para que no se crea demasiado sabio.
6 Recurrir a un necio como mensajero
es lo mismo que amputarse los pies;
¡es arriesgarse a pasar un trago amargo!
7 Piernas tullidas que penden inútiles:
¡eso es el proverbio en la boca del necio!
8 Atar la piedra a la honda:
¡eso es el rendir honores a un necio!
9 Espina clavada en la mano del borracho:
¡eso es el proverbio en labios del necio!
10 Arquero que a todo el mundo hiere:
¡eso es quien emplea a necios y vagabundos!
11 Perro que vuelve a su vómito:
¡eso es el necio que repite su necedad!
12 ¿Has visto gente sabia en su propia opinión?
¡Más esperanza tiene el necio que esa gente!
13 El perezoso alega: «¡Un león anda suelto!
¡Está al acecho en el camino y por las calles!»
14 La puerta gira sobre sus bisagras,
y el perezoso gira sobre la cama.
15 El perezoso mete la mano en el plato,
pero le resulta pesado llevársela a la boca.
16 El perezoso se considera más sabio
que siete sabios que sepan aconsejar.
17 Dejarse llevar del enojo en un pleito ajeno
es como querer sujetar a un perro por las orejas.
18 Un loco que, en su locura,
lanza mortíferas flechas encendidas:
19 ¡eso es el hombre que engaña a su amigo,
y luego alega que lo hizo de broma!
20 Sin leña se apaga el fuego,
y sin chismosos se acaba el pleito.
21 Para hacer brasas, el carbón;
para encender el fuego, la leña;
para encender los ánimos, el pendenciero.
22 Los chismes son deliciosos bocados,
que penetran hasta lo más profundo.
23 Los labios seductores y el corazón malvado
son una vasija de barro bañada en plata barata.
24 El que odia, lo disimula con los labios
pero por dentro maquina el engaño.
25 No confíes en quien habla con voz engolada,
porque en su corazón hay siete abominaciones.
26 Aunque el odio se encubra con disimulo,
la maldad se hará manifiesta en la comunidad.
27 El que cava el foso, en él se cae;
al que empuja la piedra, la piedra lo aplasta.
28 La lengua falsa aborrece al que ha herido;
la boca zalamera conduce al desastre.