1 Lepszy jest biedny, który żyje nienagannie,
niż ten, który mówi przewrotnie i jest głupi.
2 Nawet gorliwość nie jest dobra, gdy brak wiedzy,
błądzi, kto biegnie zbyt szybko.
3 Głupota człowieka wypacza jego postępowanie,
na Pana też gniewa się jego serce.
4 Bogactwo przysparza wielu przyjaciół,
biedny jest opuszczony nawet przez przyjaciela.
5 Fałszywy świadek nie uniknie kary,
kto rozgłasza kłamstwa, nie ucieknie.
6 Liczni schlebiają możnemu,
każdy jest przyjacielem człowieka, który daje prezenty.
7 Biednego nienawidzą wszyscy bracia,
tym bardziej przyjaciele stronią od niego.
Goni ich słowami – nie ma ich.
8 Kto nabywa rozumu, kocha samego siebie,
kto zachowuje rozwagę, znajdzie dobro.
9 Fałszywy świadek nie uniknie kary,
kto rozgłasza kłamstwa – zginie.
10 Nie przystoi głupiemu żyć w przepychu,
tym bardziej słudze panować nad książętami.
11 Roztropność czyni człowieka nieskorym do gniewu,
przynosi mu chwałę niezważanie na obrazę.
12 Gniew króla jest jak ryk lwa,
jego życzliwość jak rosa na trawie.
13 Głupi syn jest utrapieniem dla ojca,
kłótnie żony to nieustanne kapanie wody.
14 Dom i majątek to dziedzictwo po przodkach,
roztropna żona jest darem od Pana.
15 Lenistwo wpędza w głęboki sen,
człowiek ospały będzie cierpiał głód.
16 Kto zachowuje nakazy, zachowa życie,
kto nie zważa na swoje postępowanie, umrze.
17 Pożycza Panu, kto się lituje nad ubogim,
On mu odpłaci za wyświadczone dobro.
18 Karć syna, póki jest nadzieja,
lecz nie unoś się zbytnio, abyś go nie zabił.
19 Kto wybucha wielkim gniewem, musi ponieść karę,
bo jeśli go oszczędzisz, zacznie od nowa.
20 Słuchaj rady i przyjmij karcenie,
abyś na końcu okazał się mądry.
21 Wiele myśli jest w sercu człowieka,
lecz trwa tylko zamysł Pana.
22 Od człowieka oczekuje się dobroci,
lepszy jest biedny niż ten, kto kłamie.
23 Bojaźń Pana prowadzi do życia,
ten, kto ją ma, będzie żył dostatnio i zła nie doświadczy.
24 Leniwy wkłada rękę do misy,
ale do ust jej nie doniesie.
25 Uderz szydercę, bezmyślny będzie ostrożny,
zwróć uwagę rozumnemu, przyjmie naukę.
26 Kto znęca się nad ojcem i wypędza matkę,
jest synem bezwstydnym i zepsutym.
27 Przestań, mój synu, słuchać karcenia,
jeśli chcesz się oddalić od słów wiedzy.
28 Nikczemny świadek szydzi z prawa,
usta niegodziwych przemilczają nieprawość.
29 Ustanowione są wyroki dla szyderców
i rózgi przygotowane na plecy głupców.
1 Es mejor ser pobre y honrado,
que ser intrigante y presuntuoso.
2 Donde no hay conocimiento, no hay bondad;
donde hay premura, hay locura.
3 La necedad lleva al hombre al extravío,
y le hace volcar su enojo contra el Señor.
4 Las riquezas atraen a muchos amigos,
pero del pobre hasta sus amigos se apartan.
5 El testigo falso no quedará sin castigo;
no escapará el que propala mentiras.
6 Muchos buscan el favor del que es generoso;
al que es desprendido no le faltan amigos.
7 Al pobre, sus hermanos lo aborrecen,
y hasta sus amigos se apartan de él.
Busca palabras, pero no las encuentra.
8 El que tiene cordura se ama a sí mismo;
el que obedece a la inteligencia halla el bien.
9 El testigo falso no quedará sin castigo,
y el mentiroso será destruido.
10 Tan mal se ve que un necio viva entre lujos
como que un esclavo gobierne entre reyes.
11 La cordura del hombre calma su furor;
su honra es pasar por alto la ofensa.
12 La ira del rey es como el rugido de un león;
su bondad es como el rocío sobre la hierba.
13 El hijo necio es un dolor para su padre;
la mujer contenciosa es gotera constante.
14 Casa y riquezas, herencia paterna;
mujer prudente, herencia del Señor.
15 La pereza te lleva a un sueño profundo;
pasarás hambre si eres negligente.
16 Respetar el mandamiento es respetarse uno mismo;
el que menosprecia sus caminos, morirá.
17 Dar algo al pobre es dárselo al Señor;
el Señor sabe pagar el bien que se hace.
18 Castiga a tu hijo mientras haya esperanza;
pero tómalo con calma, no vayas a matarlo.
19 Enojarse demasiado lleva al desastre;
tratar de evitarlo solo añade nuevos males.
20 Atiende al consejo, y acepta la corrección;
así acabarás siendo sabio.
21 Son muchas las ideas del corazón humano;
solo el consejo del Señor permanece.
22 Muy deseable es la bondad en el hombre;
es mejor ser pobre que mentiroso.
23 El temor del Señor es fuente de vida,
y nos hace vivir tranquilos y libres de temores.
24 El perezoso mete la mano en el plato,
pero le pesa llevarse el bocado a la boca.
25 Golpea al burlón, y el ingenuo aprenderá algo;
corrige al entendido, y adquirirá conocimiento.
26 El que roba a su padre y ahuyenta a su madre
es un hijo que causa vergüenza y oprobio.
27 Hijo mío, si desoyes la corrección,
te alejarás de sabios razonamientos.
28 El testigo perverso se burla del juicio;
la boca de los impíos encubre la iniquidad.
29 A los burlones les espera la sentencia;
a la espalda de los necios, los azotes.