Wezwanie do zachowywania przykazań
1 A teraz posłuchaj, Izraelu, ustaw i nakazów, których was uczę wypełniać, abyście żyli, przyszli i wzięli w posiadanie ziemię, którą Pan, Bóg waszych ojców, wam daje. 2 Nie będziecie nic dodawać do tego, co wam przykazałem, nie będziecie z tego nic ujmować, przestrzegając przykazań Pana, waszego Boga, które ja wam dziś daję. 3 Widzieliście na własne oczy, co uczynił Pan w Baal-Peor, jak wytępił Pan, twój Bóg, spośród ciebie każdego człowieka, który poszedł za Baal-Peorem. 4 A wy, którzyście przylgnęli do Pana, waszego Boga, wszyscy żyjecie do dziś. 5 Spójrz! Nauczyłem was ustaw i nakazów, jak polecił mi Pan, mój Bóg, abyście tak postępowali w ziemi, do której wchodzicie, aby wziąć ją w posiadanie. 6 Przestrzegajcie ich i wypełniajcie je, ponieważ są one waszą mądrością i roztropnością w oczach narodów, które słysząc o tych wszystkich ustawach, powiedzą: Istotnie, ludem mądrym i roztropnym jest ten wielki naród. 7 Bo który wielki naród ma bogów tak blisko, jak blisko jest Pan, nasz Bóg, ilekroć Go wzywamy? 8 I który wielki naród ma ustawy i nakazy tak sprawiedliwe, jak całe to Prawo, które ja daję wam dzisiaj? 9 Tylko strzeż się i bardzo pilnuj, abyś nie zapomniał tych rzeczy, które widziały twoje oczy, i by nie uszły z twego serca aż do ostatnich dni twego życia. Opowiadaj o nich swoim synom i wnukom. 10 O dniu, w którym stałeś przed Panem, twoim Bogiem, na Horebie, gdy Pan mówił do mnie: Zgromadź Mi ten lud, a Ja oznajmię mu Moje słowa, aby nauczyli się Mnie bać przez wszystkie dni życia na ziemi i nauczali tego swoich synów. 11 Przystąpiliście więc i stanęliście pod górą, a góra płonęła ogniem aż do samego nieba, w mroku, obłoku i chmurze. 12 I Pan przemówił do was ze środka ognia. Dźwięk słów słyszeliście, ale żadnej postaci nie widzieliście, oprócz głosu. 13 Oznajmił wam swoje przymierze, które wam nakazał wykonać, dziesięć słów, które napisał na dwóch kamiennych tablicach. 14 W tym czasie Pan nakazał mi nauczać was ustaw i nakazów, abyście wypełniali je w kraju, do którego idziecie, aby go wziąć w posiadanie. 15 Strzeżcie się więc pilnie, gdyż nie widzieliście żadnej postaci w dniu, kiedy Pan przemówił do was na Horebie ze środka ognia, 16 abyście się nie sprzeniewierzyli, czyniąc sobie rzeźbioną podobiznę, przedstawiającą mężczyznę lub kobietę, 17 podobiznę jakiegokolwiek zwierzęcia, które jest na ziemi, podobiznę jakiegokolwiek ptaka, który lata pod niebem, 18 podobiznę czegokolwiek, co pełza po ziemi, podobiznę jakiejkolwiek ryby, która jest w głębinie wód. 19 Gdy podniesiesz oczy ku niebu i zobaczysz słońce, księżyc i gwiazdy, cały zastęp niebiański, obyś nie dał się zwieść i nie oddawał im pokłonu ani im służył, ponieważ Pan, twój Bóg, przydzielił je wszystkim narodom pod niebem. 20 Was zaś wziął Pan i wyprowadził z żelaznego pieca, z Egiptu, abyście byli Jego własnym ludem, jak to jest dziś. 21 Pan zaś rozgniewał się na mnie z waszego powodu i przysiągł, że nie przejdę Jordanu i nie wejdę do tej pięknej ziemi, którą Pan, twój Bóg, daje tobie w posiadanie. 22 Ja bowiem umrę na tej ziemi i nie przekroczę Jordanu, ale wy przejdziecie i weźmiecie w posiadanie tę piękną ziemię. 23 Strzeżcie się, abyście nie zapomnieli przymierza Pana, waszego Boga, które zawarł z wami, i nie sporządzali sobie żadnej rzeźbionej podobizny, jak ci nakazał Pan, twój Bóg, 24 ponieważ Pan, twój Bóg, jest ogniem pochłaniającym. On jest Bogiem zazdrosnym.
25 Gdy spłodzisz synów i wnuki, i dożyjecie starości w tym kraju, ale sprzeniewierzycie się i uczynicie sobie posągi, rzeźbioną podobiznę czegokolwiek, i będziecie czynić zło w oczach Pana, waszego Boga, drażniąc Go, 26 to – biorę dziś na świadków niebo i ziemię – oświadczam wam, że rychło znikniecie z tej ziemi, do której przeprawiacie się przez Jordan, aby ją posiąść. Nie będziecie długo w niej żyli, gdyż na pewno zostaniecie wytępieni. 27 Pan rozproszy was wśród ludów. Pozostanie was niewielu pośród narodów, do których zaprowadzi was Pan. 28 Będziecie tam służyć bogom, uczynionym rękami człowieka z drewna i z kamienia, którzy nie widzą i nie słyszą, nie jedzą i nie wąchają. 29 Wtedy będziecie szukać tam Pana, waszego Boga, i znajdziecie, jeżeli będziecie Go szukać całym swoim sercem i całą swoją duszą. 30 W twojej niedoli spotka cię to wszystko u kresu dni, wtedy powrócisz do Pana, twego Boga, i będziesz słuchał Jego głosu. 31 Gdyż Pan jest Bogiem miłosiernym. Twój Bóg nie opuści cię, nie wyniszczy i nie zapomni o przymierzu, które poprzysiągł waszym ojcom. 32 Zapytaj dawnych czasów, które były przed tobą, od dnia, w którym Bóg stworzył człowieka na ziemi, i od krańca niebios do krańca niebios, czy wydarzyła się rzecz tak wielka albo czy słyszano o czymś podobnym? 33 Czy słyszał jakiś naród głos Boga przemawiającego ze środka ognia, jak ty słyszałeś i pozostałeś przy życiu? 34 Albo czy jakiś bóg próbował przyjść i wybrać sobie naród spośród narodów przez doświadczenia, znaki, cuda i przez wojnę, mocną ręką i wyciągniętym ramieniem, w wielkiej bojaźni, jak to wszystko, co uczynił wam Pan, wasz Bóg, w Egipcie na twoich oczach? 35 Widziałeś to wszystko, abyś poznał, że Pan jest Bogiem i oprócz Niego nie ma innego. 36 Z niebios dał ci słyszeć swój głos, aby cię pouczyć, a na ziemi ukazał ci swój wielki ogień i Jego słowa usłyszałeś ze środka ognia. 37 A ponieważ umiłował twych ojców, wybrał też po nich ich potomstwo. Wyprowadził cię z Egiptu swoją wielką mocą, 38 aby przed tobą wypędzić większe i potężniejsze od ciebie narody, aby cię wprowadzić i dać ci ich ziemię w posiadanie, jak to jest dzisiaj. 39 Poznaj dzisiaj i weź sobie do serca, że Pan jest Bogiem na niebie wysoko i na ziemi nisko, i nie ma innego. 40 Przestrzegaj Jego ustaw i przykazań, które ja tobie dzisiaj daję, aby ci było dobrze i twoim synom po tobie, by zostały przedłużone twoje dni na ziemi, którą Pan, twój Bóg, daje ci na zawsze.
Miasta ucieczki
41 Wtedy wydzielił Mojżesz trzy miasta za Jordanem na wschodzie, 42 aby mógł uciec tam zabójca, który nieumyślnie zabił swego bliźniego, a nigdy nie był jego nieprzyjacielem, by mógł uciec do jednego z tych miast i ocalić życie. 43 Beser na pustyni, na pustynnej równinie – dla Rubenitów, Ramot w Gileadzie – dla Gadytów i Golan w Baszanie – dla Manassytów.
Druga mowa Mojżesza
44 A to jest prawo, które przedłożył Mojżesz Izraelitom: 45 Takie są świadectwa, ustawy i nakazy, które wygłosił Mojżesz do Izraelitów po ich wyjściu z Egiptu, 46 za Jordanem, w dolinie naprzeciw Bet-Peor, w kraju Sichona, króla Amorytów, który mieszkał w Cheszbonie, którego pokonał Mojżesz i Izraelici po wyjściu z Egiptu. 47 I wzięli w posiadanie jego ziemię i ziemię Oga, króla Baszanu, dwóch królów amoryckich, którzy mieszkali za Jordanem, na wschodzie, 48 od Aroeru, które leży na brzegu potoku Arnon, aż do góry Sirion, czyli do Hermonu. 49 I zajęli całą Arabę za Jordanem na wschodzie aż do Morza Araby u stóp Pisga.
Moisés exhorta a la obediencia
1 »Ahora, pueblo de Israel, oigan los estatutos y decretos que voy a enseñarles, para que los pongan por obra, y vivan y entren en la tierra que les da el Señor, el Dios de sus padres, y tomen posesión de ella.
2 No añadan ni quiten una sola palabra de lo que yo les mando, sino cumplan los mandamientos del Señor su Dios, que yo les ordeno observar.
3 Con sus propios ojos han visto ustedes lo que el Señor hizo en Baal Pegor, y cómo el Señor su Dios destruyó de en medio de ustedes a todos los que se fueron tras Baal Pegor.
4 Pero todos ustedes, los que siguieron al Señor su Dios, todavía siguen con vida.
5 Miren, yo les he enseñado los estatutos y decretos que el Señor mi Dios me mandó enseñarles, para que los cumplan en la tierra en la cual van a entrar para tomar posesión de ella.
6 Cumplan con ellos, pónganlos por obra, porque esta es su sabiduría y su inteligencia a los ojos de los pueblos, los cuales oirán todos estos estatutos y dirán: “Ciertamente, este es un pueblo sabio y entendido; es una gran nación.”
7 Porque ¿dónde hay una gran nación, cuyos dioses estén tan cerca de ellos como lo está de nosotros el Señor nuestro Dios en todo lo que le pedimos?
8 Y ¿dónde hay una gran nación, cuyos estatutos y juicios sean justos, como lo es toda esta ley que hoy les expongo?
La experiencia de Israel en Horeb
9 »Por lo tanto, ten cuidado. Ten mucho cuidado de no olvidar nada de todo lo que tus ojos han visto. Que no se aparten de tu corazón en ningún momento de tu vida. Al contrario, enséñales esto a tus hijos, y a los hijos de tus hijos.
10 Aquel día que estuviste delante del Señor tu Dios en Horeb, el Señor me dijo: “Reúne al pueblo, para que yo les haga oír mis palabras. Las aprenderán, para que me teman todos los días que vivan sobre la tierra, y para que las enseñen a sus hijos.”
11 Ustedes se acercaron y se pusieron al pie del monte, y el monte ardía en medio de una espesa nube y de gran oscuridad, mientras el fuego llegaba hasta los cielos.
12 Entonces, desde el fuego el Señor habló con ustedes, y ustedes oyeron su voz y sus palabras, pero aparte de oír su voz, no vieron ninguna figura.
13 Entonces él les dio a conocer su pacto, el cual les mandó poner por obra, es decir, los diez mandamientos, y los escribió en dos tablas de piedra.
14 En aquella ocasión, a mí también me ordenó el Señor enseñarles a ustedes los estatutos y sentencias, para que los pusieran por obra en la tierra de la cual van a tomar posesión.
Advertencia contra la idolatría
15 »El día que el Señor les habló desde el fuego ustedes no vieron ninguna figura. Así que tengan mucho cuidado,
16 para que no se corrompan al hacerse esculturas, o imágenes de alguna figura, o efigies de hombres o mujeres,
17 o figuras de los animales que hay en la tierra, o figuras de las aves que cruzan los aires,
18 o figuras de los animales que se arrastran por el suelo, o figuras de los peces que hay en el agua debajo de la tierra.
19 No vaya a ser que levantes los ojos al cielo y, al ver el sol y la luna y las estrellas, y todas las huestes celestiales, sientas el impulso de inclinarte ante ellos y adorarlos. Todos ellos los ha concedido el Señor tu Dios a todos los pueblos debajo de los cielos;
20 en cambio, a ustedes el Señor los tomó y los sacó de Egipto, de ese horno de hierro, para que sean su propio pueblo, como en efecto hoy lo son.
21 »Por culpa de ustedes el Señor se enojó contra mí, y juró que yo no cruzaría el Jordán ni entraría en la bella tierra que el Señor su Dios les da en propiedad.
22 Así que yo no cruzaré el Jordán, sino que voy a morir en esta tierra; pero ustedes sí lo cruzarán, y tomarán posesión de esa bella tierra.
23 Tengan cuidado de no olvidarse del pacto que el Señor su Dios estableció con ustedes. No se hagan ninguna escultura ni imagen de todo lo que el Señor su Dios les ha prohibido,
24 pues el Señor su Dios es un fuego consumidor; es un Dios celoso.
25 »Si después de haber engendrado hijos y nietos, y de haber pasado su vida en la tierra, llegan ustedes a corromperse y hacerse esculturas o imágenes de alguna cosa, y hacen enojar al Señor su Dios por hacer lo malo delante de sus ojos,
26 pongo hoy por testigos al cielo y a la tierra de que muy pronto ustedes serán totalmente borrados de la tierra por la cual cruzan el Jordán para tomar posesión de ella. No estarán en ella mucho tiempo sin que sean destruidos.
27 El Señor los esparcirá entre los pueblos, y un reducido número de ustedes quedará entre las naciones a las cuales el Señor los lleva.
28 Allí ustedes servirán a dioses de madera y piedra, hechos por manos humanas, incapaces de ver, oír, comer ni oler.
29 »Pero si estando allí buscas al Señor tu Dios, lo hallarás, siempre y cuando lo busques con todo tu corazón y con toda tu alma.
30 En los últimos días, si te encuentras angustiado y afectado por todas estas cosas, si te vuelves al Señor tu Dios, y oyes su voz,
31 él no te abandonará ni te destruirá, ni se olvidará del pacto que hizo con tus padres, porque el Señor tu Dios es un Dios misericordioso.
32 »Pregunta ahora si en los tiempos pasados, antes de que tú vivieras, o desde el día que Dios creó al hombre sobre la tierra, si de un extremo del cielo al otro ha ocurrido algo tan grande como esto, o se supo de algo así.
33 ¿Acaso algún pueblo ha escuchado la voz de Dios hablarle desde el fuego, como la has oído tú, y seguir con vida?
34 ¿O ha intentado Dios venir y sacar a una nación de en medio de otra nación, y hacerla suya con pruebas y señales, y con milagros y guerra, y con mano poderosa y brazo extendido, y hechos aterradores, como lo hizo el Señor su Dios en Egipto con ustedes, ante sus propios ojos?
35 A ti, Israel, se te ha mostrado esto, para que sepas que el Señor es Dios, y que no hay otro fuera de él.
36 Desde los cielos te hizo oír su voz, para enseñarte; sobre la tierra te mostró su gran fuego, y en medio del fuego has oído sus palabras.
37 Fue tal su amor por tus padres que los escogió a ustedes, la descendencia de ellos, y con su presencia y gran poder los sacó de Egipto,
38 y delante de ustedes expulsó a naciones más grandes y fuertes que ustedes, para introducirlos en la tierra de la que hoy les da posesión.
39 »Israel, aprende y reflexiona hoy en tu corazón que el Señor es Dios, lo mismo arriba en el cielo que abajo en la tierra, y que no hay otro Dios.
40 Cumple con sus estatutos y sus mandamientos, los cuales hoy te ordeno cumplir, para que te vaya bien, a ti y a tus hijos después de ti, y prolongues tus días sobre la tierra que el Señor tu Dios te da para siempre.»
Ciudades de refugio al oriente del Jordán
41 Moisés apartó tres ciudades en la ribera oriental del Jordán, hacia la salida del sol,
42 para que pudiera huir allá quien, sin proponérselo y sin mediar antes enemistad con su prójimo, cometiera un homicidio, pues huyendo a una de estas ciudades el homicida podría salvar su vida.
43 Para los rubenitas apartó Beser, que estaba en el desierto, en la llanura; para los gaditas apartó Ramot, en Galaad; y para los de Manasés apartó Golán, en Basán.
Recapitulación de la ley
44 Esta es la ley que Moisés expuso a los hijos de Israel,
45 y estos son los testimonios, los estatutos y los decretos que, cuando salieron de Egipto, Moisés comunicó a los hijos de Israel
46 en este lado del Jordán, en el valle que está delante de Bet Pegor, ya en territorio de Sijón, el rey de los amorreos que reinaba en Jesbón, y al cual Moisés derrotó cuando salieron de Egipto. Y los hijos de Israel
47 tomaron posesión de su tierra y de la tierra de Og, el rey de Basán. Estos dos reyes amorreos estaban en la ribera oriental del Jordán, y su territorio iba
48 de Aroer, en la ribera del arroyo Arnón, hasta el monte Sión, que es Hermón,
49 y por todo el Arabá, en la ribera oriental del Jordán, hasta el mar del Arabá, en la falda del monte Pisga.