Ejemplos prácticos de conducta
1 Estos son también proverbios de Salomón, copiados por escribas de Ezequías, rey de Judá:
2 Encubrir un asunto es honroso para Dios;
descubrirlo, es honroso para el rey.
3 No hay manera de investigar
lo que hay en las alturas de los cielos,
ni lo que hay en las profundidades de la tierra,
ni lo que hay en el corazón de los reyes.
4 Limpia la plata de la escoria,
y el fundidor sacará de ella una alhaja.
5 Aparta al impío de la presencia del rey,
y su trono se afirmará en justicia.
6 No te alabes en presencia del rey
ni ocupes un lugar entre gente importante.
7 Es mejor que se te invite a subir,
y no ser humillado en presencia del príncipe.
Lo que veas con tus propios ojos
8 no lo pongas enseguida en disputa,
no sea que al final no sepas qué hacer,
y tu prójimo acabe por ponerte en vergüenza.
9 Defiende tu caso ante tu compañero,
y no reveles a nadie el secreto;
10 no sea que alguien te oiga y te deshonre,
y ya no puedas reparar tu mala fama.
11 Manzana de oro con adornos de plata:
¡eso es la palabra dicha cuando conviene!
12 Zarcillo de oro, alhaja de oro fino:
¡eso es la reprensión sabia en los oídos atentos!
13 Fresca nieve en un día caluroso:
¡eso es el mensajero fiel para quien lo envía!
A su amo le infunde paz y energía.
14 Un ventarrón, una nube sin lluvia:
¡eso es quien presume de ser generoso!
15 La mucha paciencia aplaca al príncipe;
la lengua afable quiebra los huesos más duros.
16 Si encuentras miel, come sin hartarte:
no sea que te hastíes y la vomites.
17 Aleja tus pasos de la casa del vecino,
no sea que, harto de ti, acabe por odiarte.
18 Martillo, cuchillo, aguda saeta:
¡eso es quien atestigua en falso contra su prójimo!
19 Como tener un diente roto, o zafarse un pie,
así es confiar en un pillo en tiempos de angustia.
20 Cantar canciones al corazón afligido
es como desnudarse en tiempo de frío
o como echar vinagre en una herida abierta.
21 Si el que te odia tiene hambre, dale de comer;
y si tiene sed, dale de beber.
22 Así harás que se avergüence de su conducta,
y el Señor habrá de recompensarte.
23 Los vientos del norte atraen las lluvias,
las malas caras atraen las difamaciones.
24 Es mejor vivir en un rincón del techo
que convivir con una mujer pendenciera.
25 Las buenas noticias llegadas de lejos
son como agua fría para la garganta sedienta.
26 Fuente de agua turbia, manantial corrompido:
¡eso es el justo que se rinde ante el impío!
27 No conviene comer mucha miel,
ni tampoco procurar la propia gloria.
28 Ciudad en ruinas, sin muralla protectora:
¡eso es el hombre que no frena sus impulsos!
Pouczenia w formie porównań
1 Również to są przysłowia Salomona, które zebrali mężowie Ezechiasza, króla judzkiego:
2 Chwałą Bożą jest rzecz ukryć,
a chwałą królów rzecz zbadać.
3 Wysokość niebios, głębokość ziemi
oraz serca królów są niezbadane.
4 Gdy się oddzieli żużel od srebra,
to złotnikowi uda się naczynie;
5 Gdy się usunie bezbożnego sprzed oblicza króla,
to jego tron umocni się przez sprawiedliwość.
6 Nie chełp się przed królem
i nie stawaj na miejscu możnych;
7 Gdyż lepiej jest, gdy oni ci powiedzą: Posuń się wyżej!
niż żeby cię miano poniżyć przed księciem.
8 Gdy twoje oczy coś zauważą,
Nie podawaj tego zaraz do sądu,
bo co zrobisz na koniec, gdy cię zawstydzi twój bliźni?
9 Załatw swoją sprawę ze swoim bliźnim,
lecz nie wydawaj cudzej tajemnicy,
10 Aby cię nie zelżył słuchający
i nie przylgnęła do ciebie niesława.
11 Słowo wypowiedziane we właściwym czasie
jest jak złote jabłko na srebrnych czaszach.
12 Złotym kolczykiem i klejnotem ze złota
jest dla ucha, które słucha, ten, kto mądrze napomina.
13 Czym jest chłodzący śnieg w czasie żniwa,
tym jest godny zaufania posłaniec dla tego, kto go posyła,
gdyż pokrzepia duszę swojego pana.
14 Człowiek, który się chełpi darem, którego nie dał,
jest jak chmury i wiatr bez deszczu.
15 Cierpliwością można przekonać sędziego,
a łagodny język łamie kości.
16 Znalazłeś miód, jedz tyle, ile trzeba,
żebyś się nim nie przejadł i nie zwymiotował.
17 Niech twoja noga rzadko staje w domu twojego bliźniego,
abyś mu się nie uprzykrzył i on cię nie znienawidził.
18 Młotem, mieczem i ostrą strzałą jest człowiek,
który fałszywie zeznaje przeciwko swojemu bliźniemu.
19 Zaufać przewrotnemu w dniu niedoli to tak,
jak mieć zepsuty ząb i chwiejącą się nogę.
20 Kto sercu strapionemu śpiewa pieśni,
jest jak ten, kto zdejmuje ubranie w dzień mroźny,
albo jak ocet na ranę.
21 Jeśli łaknie twój nieprzyjaciel, nakarm go chlebem,
a jeśli pragnie, napój go wodą,
22 Bo wtedy węgle rozżarzone zgarniesz na jego głowę,
a Pan ci odpłaci.
23 Wiatr północny sprowadza deszcz,
a obmowa wywołuje gniew na twarzy.
24 Lepiej jest mieszkać kątem na poddaszu
niż z kobietą swarliwą we wspólnym domu.
25 Jak zimna woda dla ust spragnionych,
tak dobra wieść z dalekiej krainy.
26 Sprawiedliwy, który jest chwiejny przed bezbożnym,
jest jak zmącone źródło albo skażony zdrój.
27 Niedobrze jest jeść za wiele miodu;
bądź więc oszczędny w słowach pochwalnych.
28 Człowiek nieopanowany
jest jak miasto z rozwalonym murem.