1 Lepszy jest ubogi, który postępuje nienagannie,
niż bogacz, który jest krętaczem i głupcem.
2 Gdzie nie ma rozwagi, tam nawet gorliwość nie jest dobra;
kto spiesznie kroczy naprzód, może się potknąć.
3 To głupota prowadzi człowieka na manowce,
a potem jego serce wybucha gniewem na Pana.
4 Bogactwo zjednywa wielu przyjaciół,
lecz ubogiego przyjaciel opuszcza.
5 Fałszywy świadek nie uniknie kary,
a kto mówi kłamstwa, nie ujdzie cało.
6 Wielu schlebia możnemu
i każdy jest przyjacielem męża szczodrego.
7 Ubogiego nienawidzą wszyscy jego bracia,
tym bardziej trzymają się z dala jego przyjaciele.
8 Kto nabywa rozumu, miłuje swoją duszę;
kto zachowuje roztropność, znajduje dobro.
9 Fałszywy świadek nie uniknie kary,
a kto mówi kłamstwa, ginie.
10 Głupiemu nie przystoi życie w rozkoszach,
tym mniej niewolnikowi, aby panował nad książętami.
11 W cierpliwości zaznacza się roztropność człowieka,
a chlubą jego jest, gdy zapomina o krzywdach.
12 Gniew króla jest jak pomruk lwa,
lecz jego łaska jak rosa na trawie.
13 Głupi syn jest nieszczęściem dla swojego ojca,
a kłótliwa kobieta jest jak stale cieknąca rynna.
14 Dom i mienie dziedziczy się po rodzicach,
lecz roztropna żona jest darem Pana.
15 Lenistwo pogrąża w głęboki sen,
a człowiek gnuśny cierpi głód.
16 Kto przestrzega przykazania, zachowuje swoje życie,
lecz kto nie zważa na swoje drogi, umrze.
17 Kto się lituje nad ubogim, pożycza Panu,
a ten mu odpłaci za jego dobrodziejstwo.
18 Ćwicz swego syna, póki jeszcze jest nadzieja;
lecz nie unoś się przy tym, aby nie spowodować jego śmierci.
19 Kto wybucha wielkim gniewem, płaci grzywnę,
a jeśli go zachowa, musi ją powtórzyć.
20 Słuchaj rady i przyjmij karcenie,
abyś w przyszłości był mądry.
21 Wiele zamysłów jest w sercu człowieka,
lecz dzieje się wola Pana.
22 Zyskiem człowieka jest jego dobroć
i lepszy jest ubogi niż kłamca.
23 Bojaźń Pana prowadzi do życia
i kto ją ma, odpoczywa syty i nie dozna nieszczęścia.
24 Leniwy zanurza rękę w misie,
lecz do ust jej nie podnosi.
25 Uderz w szydercę, a prostak zmądrzeje;
karć rozumnego, a nabędzie wiedzy.
26 Kto z ojcem źle się obchodzi i wypędza matkę,
ten jest bezwstydnym i zepsutym synem.
27 Synu mój, gdy zaprzestaniesz słuchać napomnień,
oddalisz się od słów mądrości.
28 Bezecny świadek szydzi z prawa,
a usta bezbożnych ociekają bezprawiem.
29 Na naśmiewców przygotowane są baty,
a chłosty na grzbiet głupców.
1 Es mejor ser pobre y honrado,
que ser intrigante y presuntuoso.
2 Donde no hay conocimiento, no hay bondad;
donde hay premura, hay locura.
3 La necedad lleva al hombre al extravío,
y le hace volcar su enojo contra el Señor.
4 Las riquezas atraen a muchos amigos,
pero del pobre hasta sus amigos se apartan.
5 El testigo falso no quedará sin castigo;
no escapará el que propala mentiras.
6 Muchos buscan el favor del que es generoso;
al que es desprendido no le faltan amigos.
7 Al pobre, sus hermanos lo aborrecen,
y hasta sus amigos se apartan de él.
Busca palabras, pero no las encuentra.
8 El que tiene cordura se ama a sí mismo;
el que obedece a la inteligencia halla el bien.
9 El testigo falso no quedará sin castigo,
y el mentiroso será destruido.
10 Tan mal se ve que un necio viva entre lujos
como que un esclavo gobierne entre reyes.
11 La cordura del hombre calma su furor;
su honra es pasar por alto la ofensa.
12 La ira del rey es como el rugido de un león;
su bondad es como el rocío sobre la hierba.
13 El hijo necio es un dolor para su padre;
la mujer contenciosa es gotera constante.
14 Casa y riquezas, herencia paterna;
mujer prudente, herencia del Señor.
15 La pereza te lleva a un sueño profundo;
pasarás hambre si eres negligente.
16 Respetar el mandamiento es respetarse uno mismo;
el que menosprecia sus caminos, morirá.
17 Dar algo al pobre es dárselo al Señor;
el Señor sabe pagar el bien que se hace.
18 Castiga a tu hijo mientras haya esperanza;
pero tómalo con calma, no vayas a matarlo.
19 Enojarse demasiado lleva al desastre;
tratar de evitarlo solo añade nuevos males.
20 Atiende al consejo, y acepta la corrección;
así acabarás siendo sabio.
21 Son muchas las ideas del corazón humano;
solo el consejo del Señor permanece.
22 Muy deseable es la bondad en el hombre;
es mejor ser pobre que mentiroso.
23 El temor del Señor es fuente de vida,
y nos hace vivir tranquilos y libres de temores.
24 El perezoso mete la mano en el plato,
pero le pesa llevarse el bocado a la boca.
25 Golpea al burlón, y el ingenuo aprenderá algo;
corrige al entendido, y adquirirá conocimiento.
26 El que roba a su padre y ahuyenta a su madre
es un hijo que causa vergüenza y oprobio.
27 Hijo mío, si desoyes la corrección,
te alejarás de sabios razonamientos.
28 El testigo perverso se burla del juicio;
la boca de los impíos encubre la iniquidad.
29 A los burlones les espera la sentencia;
a la espalda de los necios, los azotes.