Leniwy
1 Leniwy jest podobny do zabrudzonego kamienia
– każdy zagwiżdże nad jego hańbą.
2 Leniwy jest podobny do gnoju
– każdy, kto go podniesie, otrząśnie rękę.
Zepsute dzieci
3 Wstydem dla ojca jest syn źle wychowany,
córka – przyniesie szkodę.
4 Rozumna córka znajdzie dobrego męża,
a bezwstydna jest dla rodziców utrapieniem.
5 Zuchwała przynosi wstyd ojcu i mężowi
i przez obydwu zostanie wzgardzona.
6 Mowa nie w porę jest jak muzyka podczas żałoby,
rózgi zaś i karcenie to zawsze wyraz mądrości.
Rozum i głupota
9 Nauczać głupca to jakby sklejać skorupy
lub śpiącego z głębokiego snu wyrywać.
10 Opowiadać głupcowi to jakby mówić do drzemiącego,
który na końcu i tak spyta: O co chodzi?
11 Płacz nad zmarłym, gdyż stracił światło,
płacz też nad głupcem, stracił bowiem rozum.
Mniej jednak płacz nad zmarłym, bo znalazł odpoczynek,
natomiast ciężkie życie głupca jest gorsze od śmierci.
12 Żałoba po zmarłym trwa siedem dni,
po głupcu zaś i bezbożnym przez całe życie.
13 Z nierozumnym wiele nie rozmawiaj
i nie chodź do kogoś, komu brak rozsądku.
Wystrzegaj się go, by nie mieć kłopotów, abyś się nie pobrudził, kiedy on się otrząsa.
Odsuń się od niego, a znajdziesz wytchnienie
i nie będziesz się dręczyć jego głupotą.
14 Czy jest coś cięższego od ołowiu?
I jakie jest jego imię, jeśli nie głupiec?
15 Łatwiej dźwigać piasek, sól lub bryłę żelaza,
niż znieść człowieka, któremu brakuje rozsądku.
16 Jak drewniana belka wiążąca budynek,
przy drganiach ziemi się nie rozpada,
tak też i serce wsparte na przemyślanej decyzji,
w żadnym czasie się nie zachwieje.
17 Serce oparte na mądrej myśli,
jest jak gipsowa ozdoba na wygładzonej ścianie.
18 Jak pale osadzone na wysokościach,
które padają pod naporem wichury,
tak też tchórzliwe serce, które tonie w głupich pomysłach,
nie wytrzyma w obliczu jakiegokolwiek strachu.
Przyjaźń
19 Ten, kto uderza w oko, wywoła łzy,
a ten, kto dotyka serca, ujawnia uczucie.
20 Ten, kto kamieniem rzuca w ptaki, spłoszy je,
a ten, kto obraża przyjaciela, zniszczy przyjaźń.
21 Jeżeli wydobyłeś miecz przeciwko przyjacielowi,
nie trać nadziei, możliwy jest bowiem powrót.
22 Jeżeli otworzyłeś usta przeciwko przyjacielowi,
nie bój się, możliwe jest bowiem pojednanie.
Z wyjątkiem obelgi, pychy, zdrady tajemnicy i podstępnego ciosu
– te sprawią, że odejdzie każdy przyjaciel.
23 Zdobądź u bliźniego zaufanie w ubóstwie,
aby wraz z nim cieszyć się w jego dobrobycie.
Bądź z nim w czasie udręki,
byś miał też udział w jego dziedzictwie.
24 Jak para i dym wychodzą z pieca przed ogniem,
tak też i przelew krwi poprzedzają zniewagi.
25 Nie będę się wstydził chronić przyjaciela
i na jego widok nie będę się ukrywał,
26 nawet jeśli przez niego spotka mnie przykrość
– ktokolwiek to usłyszy, będzie się go wystrzegał.
Czujność
27 Kto postawi straż na moich ustach
i przemyślną pieczęć na wargach,
abym nie upadł z ich powodu
i aby mój język mnie nie zgubił?