1 Wino jest szydercą, mocny napój prowadzi do zwady,
kto się w nim zagubi, nie jest mądry.
2 Gniew króla jest jak ryk lwa,
kto go drażni, krzywdzi samego siebie.
3 Zaniechanie sporu przynosi chwałę człowiekowi,
każdy głupiec wszczyna kłótnie.
4 Leniwy nie orze jesienią,
gdy w żniwa idzie zbierać, nic nie znajduje.
5 Zamiary serca są jak głęboka woda,
tylko człowiek rozumny będzie z niej czerpał.
6 Wielu przechwala się własną dobrocią,
lecz człowieka godnego zaufania – któż znajdzie?
7 Kto żyje nienagannie, jest sprawiedliwy,
szczęśliwe będzie jego potomstwo.
8 Król, który zasiada na sędziowskim tronie,
spojrzeniem rozprasza wszelkie zło.
9 Kto może powiedzieć:
Oczyściłem moje serce, jestem wolny od grzechu?
10 Niejednakowe odważniki, nierówna miara
budzą odrazę Pana.
11 Już chłopiec daje poznać swoimi czynami,
czy czyste i prawe jest jego postępowanie.
12 Ucho, które słyszy, i oko, które widzi,
oboje uczynił Pan.
13 Nie kochaj spania, bo zbiedniejesz,
miej oczy otwarte, a nasycisz się chlebem.
14 Kiepskie, kiepskie – mówi kupujący,
a gdy odejdzie, chwali się zakupem.
15 Można mieć złoto i mnóstwo pereł,
lecz najcenniejszą rzeczą są usta rozumne.
16 Weź jego wierzchnie okrycie,
bo dał je jako zabezpieczenie za innego,
i za obcą przyjmij je w zastaw.
17 Chleb podstępnie zdobyty jest słodki,
lecz potem usta człowieka są pełne piasku.
18 Plany zatwierdzaj po zasięgnięciu rady,
prowadź wojnę, mając dobrych doradców.
19 Wyjawia sekrety, kto chodzi i obmawia,
nie zadawaj się więc z plotkarzem.
20 Temu, kto przeklina ojca i matkę,
zgaśnie lampa pośród największych ciemności.
21 Majątek na początku szybko zdobyty,
nie okaże się na końcu błogosławieństwem.
22 Nie mów: Odpłacę złem.
Zaufaj Panu, a On cię wybawi.
23 Odrazę Pana budzą niejednakowe odważniki,
fałszywa waga nie jest dobrą rzeczą.
24 Pan kieruje krokami człowieka
– cóż człowiek rozumie ze swojego życia?
25 Pułapką dla człowieka jest pochopne stwierdzenie: Święte,
a dopiero po ślubowaniu – zastanowienie.
26 Mądry król przesiewa niegodziwych
i ponownie przejeżdża po nich kołem.
27 Duch człowieka jest lampą Pana,
przenika tajniki jego wnętrza.
28 Dobroć i wierność strzegą króla,
dobrocią umacnia się jego tron.
29 Chlubą młodych jest ich siła,
ozdobą starych – siwe włosy.
30 Ciosy, rany oczyszczają ze zła,
uderzenia leczą wnętrze człowieka.
1 Wino — to szyderca, mocny trunek — to wrzaskliwa kłótnia;
i nie jest mądry, kto się od niego zatacza.
2 Gniew króla jest jak pomruk lwa;
kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko własnej duszy.
3 Trzymać się z dala od zwady, przynosi każdemu chlubę,
lecz każdy głupiec lubi się sprzeczać.
4 Leń nie orze w jesieni;
a gdy w żniwa szuka plonu, nic nie ma.
5 Zamysł w sercu człowieka jest jak głęboka woda;
lecz roztropny mąż umie jej naczerpać.
6 Wielu jest takich, którzy chwalą się swoją dobrocią;
lecz kto znajdzie człowieka niezawodnego?
7 Sprawiedliwy postępuje nienagannie,
szczęśliwe są po nim jego dzieci.
8 Król siedzący na sędziowskim tronie,
rozprasza swym spojrzeniem wszelkie zło.
9 Któż może powiedzieć: Oczyściłem swoje serce,
jestem wolny od grzechu?
10 Dwojakie odważniki i dwojaka miara —
obydwa są ohydą dla Pana.
11 Nawet po uczynkach można poznać chłopca,
czy jego charakter jest czysty i prawy.
12 Ucho, które słyszy, i oko, które widzi —
oba stworzył Bóg.
13 Nie kochaj spania, abyś nie zubożał;
miej oczy otwarte, a będziesz miał chleba pod dostatkiem.
14 Liche to, liche! mówi nabywca;
lecz gdy odchodzi, chwali się.
15 Istnieje złoto i mnóstwo korali,
lecz klejnotem najcenniejszym są roztropne wargi.
16 Weź szatę tego, kto ręczył za obcego,
i bierz od niego zastaw, gdy daje porękę za cudzoziemców.
17 Smakuje człowiekowi chleb podstępnie zdobyty,
lecz potem jego usta są pełne piasku.
18 Dzięki dobrej radzie plany się udają,
toteż tylko z rozwagą należy prowadzić wojnę.
19 Kto jest gadułą, ten zdradza tajemnice,
więc nie zadawaj się z plotkarzem.
20 Kto przeklina swojego ojca i swoją matkę,
tego lampa z nastaniem ciemności gaśnie.
21 Dziedzictwo na początku szybko zdobyte
na końcu nie ma błogosławieństwa.
22 Nie powiadaj: Odpłacę za zło!
Polegaj na Panu, a On cię wspomoże.
23 Dwojakie odważniki są ohydą dla Pana,
a fałszywe wagi, to rzecz niedobra.
24 Pan kieruje krokami męża;
jakże może człowiek zrozumieć swoją drogę?
25 Sidłem dla człowieka jest nierozważnie ślubować
i zastanawiać się dopiero po złożeniu ślubów.
26 Mądry król przesiewa bezbożnych
i odpłaca im zą ich złość.
27 Pan czuwa nad tchnieniem człowieka,
bada wszystkie tajniki wnętrza.
28 Miłość i wierność strzegą króla,
a swój tron umacnia on dobrocią.
29 Chlubą młodzieńców jest ich siła,
lecz ozdobą starców jest siwy włos.
30 Krwawe rany oczyszczają złośnika,
a ciosy głębie wnętrzności.