1 Lepszy jest biedny, który żyje nienagannie,
niż ten, który mówi przewrotnie i jest głupi.
2 Nawet gorliwość nie jest dobra, gdy brak wiedzy,
błądzi, kto biegnie zbyt szybko.
3 Głupota człowieka wypacza jego postępowanie,
na Pana też gniewa się jego serce.
4 Bogactwo przysparza wielu przyjaciół,
biedny jest opuszczony nawet przez przyjaciela.
5 Fałszywy świadek nie uniknie kary,
kto rozgłasza kłamstwa, nie ucieknie.
6 Liczni schlebiają możnemu,
każdy jest przyjacielem człowieka, który daje prezenty.
7 Biednego nienawidzą wszyscy bracia,
tym bardziej przyjaciele stronią od niego.
Goni ich słowami – nie ma ich.
8 Kto nabywa rozumu, kocha samego siebie,
kto zachowuje rozwagę, znajdzie dobro.
9 Fałszywy świadek nie uniknie kary,
kto rozgłasza kłamstwa – zginie.
10 Nie przystoi głupiemu żyć w przepychu,
tym bardziej słudze panować nad książętami.
11 Roztropność czyni człowieka nieskorym do gniewu,
przynosi mu chwałę niezważanie na obrazę.
12 Gniew króla jest jak ryk lwa,
jego życzliwość jak rosa na trawie.
13 Głupi syn jest utrapieniem dla ojca,
kłótnie żony to nieustanne kapanie wody.
14 Dom i majątek to dziedzictwo po przodkach,
roztropna żona jest darem od Pana.
15 Lenistwo wpędza w głęboki sen,
człowiek ospały będzie cierpiał głód.
16 Kto zachowuje nakazy, zachowa życie,
kto nie zważa na swoje postępowanie, umrze.
17 Pożycza Panu, kto się lituje nad ubogim,
On mu odpłaci za wyświadczone dobro.
18 Karć syna, póki jest nadzieja,
lecz nie unoś się zbytnio, abyś go nie zabił.
19 Kto wybucha wielkim gniewem, musi ponieść karę,
bo jeśli go oszczędzisz, zacznie od nowa.
20 Słuchaj rady i przyjmij karcenie,
abyś na końcu okazał się mądry.
21 Wiele myśli jest w sercu człowieka,
lecz trwa tylko zamysł Pana.
22 Od człowieka oczekuje się dobroci,
lepszy jest biedny niż ten, kto kłamie.
23 Bojaźń Pana prowadzi do życia,
ten, kto ją ma, będzie żył dostatnio i zła nie doświadczy.
24 Leniwy wkłada rękę do misy,
ale do ust jej nie doniesie.
25 Uderz szydercę, bezmyślny będzie ostrożny,
zwróć uwagę rozumnemu, przyjmie naukę.
26 Kto znęca się nad ojcem i wypędza matkę,
jest synem bezwstydnym i zepsutym.
27 Przestań, mój synu, słuchać karcenia,
jeśli chcesz się oddalić od słów wiedzy.
28 Nikczemny świadek szydzi z prawa,
usta niegodziwych przemilczają nieprawość.
29 Ustanowione są wyroki dla szyderców
i rózgi przygotowane na plecy głupców.
1 Lepszy jest ubogi, który postępuje nienagannie,
niż bogacz, który jest krętaczem i głupcem.
2 Gdzie nie ma rozwagi, tam nawet gorliwość nie jest dobra;
kto spiesznie kroczy naprzód, może się potknąć.
3 To głupota prowadzi człowieka na manowce,
a potem jego serce wybucha gniewem na Pana.
4 Bogactwo zjednywa wielu przyjaciół,
lecz ubogiego przyjaciel opuszcza.
5 Fałszywy świadek nie uniknie kary,
a kto mówi kłamstwa, nie ujdzie cało.
6 Wielu schlebia możnemu
i każdy jest przyjacielem męża szczodrego.
7 Ubogiego nienawidzą wszyscy jego bracia,
tym bardziej trzymają się z dala jego przyjaciele.
8 Kto nabywa rozumu, miłuje swoją duszę;
kto zachowuje roztropność, znajduje dobro.
9 Fałszywy świadek nie uniknie kary,
a kto mówi kłamstwa, ginie.
10 Głupiemu nie przystoi życie w rozkoszach,
tym mniej niewolnikowi, aby panował nad książętami.
11 W cierpliwości zaznacza się roztropność człowieka,
a chlubą jego jest, gdy zapomina o krzywdach.
12 Gniew króla jest jak pomruk lwa,
lecz jego łaska jak rosa na trawie.
13 Głupi syn jest nieszczęściem dla swojego ojca,
a kłótliwa kobieta jest jak stale cieknąca rynna.
14 Dom i mienie dziedziczy się po rodzicach,
lecz roztropna żona jest darem Pana.
15 Lenistwo pogrąża w głęboki sen,
a człowiek gnuśny cierpi głód.
16 Kto przestrzega przykazania, zachowuje swoje życie,
lecz kto nie zważa na swoje drogi, umrze.
17 Kto się lituje nad ubogim, pożycza Panu,
a ten mu odpłaci za jego dobrodziejstwo.
18 Ćwicz swego syna, póki jeszcze jest nadzieja;
lecz nie unoś się przy tym, aby nie spowodować jego śmierci.
19 Kto wybucha wielkim gniewem, płaci grzywnę,
a jeśli go zachowa, musi ją powtórzyć.
20 Słuchaj rady i przyjmij karcenie,
abyś w przyszłości był mądry.
21 Wiele zamysłów jest w sercu człowieka,
lecz dzieje się wola Pana.
22 Zyskiem człowieka jest jego dobroć
i lepszy jest ubogi niż kłamca.
23 Bojaźń Pana prowadzi do życia
i kto ją ma, odpoczywa syty i nie dozna nieszczęścia.
24 Leniwy zanurza rękę w misie,
lecz do ust jej nie podnosi.
25 Uderz w szydercę, a prostak zmądrzeje;
karć rozumnego, a nabędzie wiedzy.
26 Kto z ojcem źle się obchodzi i wypędza matkę,
ten jest bezwstydnym i zepsutym synem.
27 Synu mój, gdy zaprzestaniesz słuchać napomnień,
oddalisz się od słów mądrości.
28 Bezecny świadek szydzi z prawa,
a usta bezbożnych ociekają bezprawiem.
29 Na naśmiewców przygotowane są baty,
a chłosty na grzbiet głupców.