Obecność Boga w życiu codziennym człowieka
1 Człowiek przygotowuje serce,
od Pana pochodzi odpowiedź ust.
2 Wszystkie drogi człowieka są w jego oczach czyste,
lecz Pan ocenia zamiary.
3 Powierz Panu swoje dzieła,
a spełnią się twoje plany.
4 Pan wszystko uczynił celowo,
także niegodziwego na dzień niedoli.
5 Kto ma serce wyniosłe, jest odrazą dla Pana,
z pewnością nie uniknie kary.
6 Przez miłosierdzie i wierność zostaje zgładzona wina,
przez bojaźń Pana unika się zła.
7 Jeśli podoba się Panu postępowanie człowieka,
to godzi z nim nawet jego nieprzyjaciół.
8 Lepiej mieć mało, ale nabyte sprawiedliwie,
niż obfite plony zdobyte bezprawnie.
9 Serce rozważa drogę człowieka,
a Pan umacnia jego kroki.
Wypowiedzi na temat rządzących
10 Usta króla obwieszczają wyrocznię,
nie mylą się, gdy wydają wyrok.
11 Waga i szale uczciwe należą do Pana,
Jego dziełem są wszystkie ciężarki w worku.
12 Obrzydliwe dla królów jest czynienie zła,
bo tron opiera się na sprawiedliwości.
13 Podobają się królom usta sprawiedliwe,
kochają tego, kto mówi uczciwie.
14 Gniew króla jest zwiastunem śmierci,
człowiek mądry zdoła go uśmierzyć.
15 W jaśniejącym obliczu króla jest życie,
jego przychylność jest jak chmura deszczowa na wiosnę.
Wskazania na temat życia społecznego
16 O ileż lepiej nabyć mądrość niż złoto,
wyborniej posiąść zrozumienie niż srebro!
17 Drogą prawych jest unikanie zła,
kto strzeże swojej drogi, zachowa życie.
18 Pycha poprzedza zniszczenie,
wyniosłość ducha – upadek.
19 Lepiej być skromnym wśród ubogich,
niż dzielić łupy z wyniosłymi.
20 Kto zważa na słowo, znajdzie dobro,
kto ufa Panu, jest szczęśliwy.
21 Mądry sercem jest nazywany rozumnym,
przyjemna mowa wzmacnia siłę przekonywania.
22 Źródłem życia dla rozsądnego jest rozsądek,
karcenie głupca jest głupotą.
23 Serce mądrego czyni usta roztropnymi,
jego mowa wzmacnia siłę przekonywania.
24 Miłe słowa są jak plaster miodu,
są słodyczą dla duszy i lekiem dla kości.
25 Bywa, że komuś droga wydaje się słuszna,
ostatecznie jednak należy do dróg śmierci.
26 Pragnienie tego, kto pracuje, pracuje dla niego,
bo przynaglają go jego usta.
27 Człowiek nikczemny knuje zło,
na jego wargach jakby ogień trawiący.
28 Człowiek przewrotny rozsiewa kłótnie,
a plotkarz rozdziela przyjaciół.
29 Człowiek gwałtowny zwodzi bliźniego,
sprowadza go na złą drogę.
30 Kto przymyka oczy, aby obmyślić podstęp,
kto zagryza wargi – już popełnił zło.
31 Siwe włosy są koroną chwały,
można ją znaleźć na drodze sprawiedliwości.
32 Lepszy nieskory do gniewu od bohatera,
człowiek opanowany od zdobywcy miasta.
33 Na sukni okrywającej łono rzuca się losy,
lecz wszelki wyrok pochodzi od Pana.
Jaki powinien być człowiek
1 Rzeczą człowieka są rozważania serca,
lecz od Pana pochodzi odpowiedź języka.
2 Wszystkie drogi człowieka wydają mu się czyste,
lecz Pan bada duchy.
3 Powierz Panu swoje sprawy,
a wtedy ziszczą się twoje zamysły.
4 Pan wszystko uczynił dla swoich celów,
nawet bezbożnego na dzień sądu.
5 Każdy pyszałek jest ohydą dla Pana;
z pewnością nie ujdzie on pomsty.
6 Miłość i wierność oczyszczają od winy,
a dzięki bojaźni Pana stronimy od złego.
7 Gdy drogi człowieka podobają się Panu,
Wtedy godzi On z nim nawet jego nieprzyjaciół.
8 Lepiej mieć mało, lecz nabyte sprawiedliwie,
niż obfitość nabytą niesprawiedliwie.
9 Serce człowieka obmyśla jego drogę,
lecz Pan kieruje jego krokami.
10 Wyrok Boży jest na wargach króla;
gdy sprawuje sąd, jego usta się nie mylą.
11 Prawidłowa waga i szale wagi należą do Pana,
wszystkie odważniki w worku są jego dziełem.
12 Zbrodnicze działanie jest ohydą dla królów,
gdyż na sprawiedliwości opiera się tron.
13 Sprawiedliwe wargi podobają się królowi,
kocha on tego, kto mówi szczerze.
14 Gniew króla to zwiastun śmierci,
lecz mądry mąż może go ubłagać.
15 W jaśniejącej twarzy króla jest życie,
a jego łaska jest jak obłok z deszczem wiosennym.
16 Więcej warte jest nabycie mądrości niż złota,
a cenniejsze jest nabycie rozumu niż srebra.
17 Droga prawych to unikanie złego.
Kto pilnuje swojej drogi, zachowuje życie.
18 Pycha chodzi przed upadkiem,
a wyniosłość ducha przed ruiną.
19 Lepiej być pokornym z ubogimi,
niż dzielić łupy z pyszałkami.
20 Kto zważa na Słowo, znajduje szczęście,
a kto ufa Panu, jest szczęśliwy.
21 Kto ma mądre serce, ten zwie się rozumnym,
a słodycz mowy pomnaża zdolność przekonywania.
22 Kto ma rozum, ten ma źródło życia,
lecz głupota jest karą dla głupców.
23 Serce mędrca udziela mądrości jego ustom
i pomnaża jego zdolność przekonywania.
24 Miłe słowa są jak plaster miodu,
słodyczą dla duszy i lekarstwem dla ciała.
25 Niejedna droga zda się człowiekowi prosta,
lecz w końcu prowadzi do śmierci.
26 Głód robotnika pomaga mu przy pracy,
bo jego usta go pobudzają.
27 Nicpoń kopie doły zguby,
a jego mowa jest jak ogień płonący.
28 Człowiek przewrotny wywołuje zwadę,
a oszczerca skłóca ze sobą przyjaciół.
29 Człowiek gwałtowny zwodzi swojego bliźniego
i wprowadza go na niedobrą drogę.
30 Kto przymruża oczy, ma przewrotne myśli,
a kto zaciska wargi, ten już zło popełnił.
31 Wspaniałą koroną jest siwizna,
dochodzi się do niej na drodze sprawiedliwości.
32 Więcej wart jest cierpliwy niż bohater,
a ten, kto opanowuje siebie samego, więcej znaczy niż zdobywca miasta.
33 Losem potrząsa się w zanadrzu,
lecz jego rozstrzygnięcie zależy od Pana.