Wezwanie do zachowywania przykazań
1 A teraz posłuchaj, Izraelu, ustaw i nakazów, których was uczę wypełniać, abyście żyli, przyszli i wzięli w posiadanie ziemię, którą Pan, Bóg waszych ojców, wam daje. 2 Nie będziecie nic dodawać do tego, co wam przykazałem, nie będziecie z tego nic ujmować, przestrzegając przykazań Pana, waszego Boga, które ja wam dziś daję. 3 Widzieliście na własne oczy, co uczynił Pan w Baal-Peor, jak wytępił Pan, twój Bóg, spośród ciebie każdego człowieka, który poszedł za Baal-Peorem. 4 A wy, którzyście przylgnęli do Pana, waszego Boga, wszyscy żyjecie do dziś. 5 Spójrz! Nauczyłem was ustaw i nakazów, jak polecił mi Pan, mój Bóg, abyście tak postępowali w ziemi, do której wchodzicie, aby wziąć ją w posiadanie. 6 Przestrzegajcie ich i wypełniajcie je, ponieważ są one waszą mądrością i roztropnością w oczach narodów, które słysząc o tych wszystkich ustawach, powiedzą: Istotnie, ludem mądrym i roztropnym jest ten wielki naród. 7 Bo który wielki naród ma bogów tak blisko, jak blisko jest Pan, nasz Bóg, ilekroć Go wzywamy? 8 I który wielki naród ma ustawy i nakazy tak sprawiedliwe, jak całe to Prawo, które ja daję wam dzisiaj? 9 Tylko strzeż się i bardzo pilnuj, abyś nie zapomniał tych rzeczy, które widziały twoje oczy, i by nie uszły z twego serca aż do ostatnich dni twego życia. Opowiadaj o nich swoim synom i wnukom. 10 O dniu, w którym stałeś przed Panem, twoim Bogiem, na Horebie, gdy Pan mówił do mnie: Zgromadź Mi ten lud, a Ja oznajmię mu Moje słowa, aby nauczyli się Mnie bać przez wszystkie dni życia na ziemi i nauczali tego swoich synów. 11 Przystąpiliście więc i stanęliście pod górą, a góra płonęła ogniem aż do samego nieba, w mroku, obłoku i chmurze. 12 I Pan przemówił do was ze środka ognia. Dźwięk słów słyszeliście, ale żadnej postaci nie widzieliście, oprócz głosu. 13 Oznajmił wam swoje przymierze, które wam nakazał wykonać, dziesięć słów, które napisał na dwóch kamiennych tablicach. 14 W tym czasie Pan nakazał mi nauczać was ustaw i nakazów, abyście wypełniali je w kraju, do którego idziecie, aby go wziąć w posiadanie. 15 Strzeżcie się więc pilnie, gdyż nie widzieliście żadnej postaci w dniu, kiedy Pan przemówił do was na Horebie ze środka ognia, 16 abyście się nie sprzeniewierzyli, czyniąc sobie rzeźbioną podobiznę, przedstawiającą mężczyznę lub kobietę, 17 podobiznę jakiegokolwiek zwierzęcia, które jest na ziemi, podobiznę jakiegokolwiek ptaka, który lata pod niebem, 18 podobiznę czegokolwiek, co pełza po ziemi, podobiznę jakiejkolwiek ryby, która jest w głębinie wód. 19 Gdy podniesiesz oczy ku niebu i zobaczysz słońce, księżyc i gwiazdy, cały zastęp niebiański, obyś nie dał się zwieść i nie oddawał im pokłonu ani im służył, ponieważ Pan, twój Bóg, przydzielił je wszystkim narodom pod niebem. 20 Was zaś wziął Pan i wyprowadził z żelaznego pieca, z Egiptu, abyście byli Jego własnym ludem, jak to jest dziś. 21 Pan zaś rozgniewał się na mnie z waszego powodu i przysiągł, że nie przejdę Jordanu i nie wejdę do tej pięknej ziemi, którą Pan, twój Bóg, daje tobie w posiadanie. 22 Ja bowiem umrę na tej ziemi i nie przekroczę Jordanu, ale wy przejdziecie i weźmiecie w posiadanie tę piękną ziemię. 23 Strzeżcie się, abyście nie zapomnieli przymierza Pana, waszego Boga, które zawarł z wami, i nie sporządzali sobie żadnej rzeźbionej podobizny, jak ci nakazał Pan, twój Bóg, 24 ponieważ Pan, twój Bóg, jest ogniem pochłaniającym. On jest Bogiem zazdrosnym.
25 Gdy spłodzisz synów i wnuki, i dożyjecie starości w tym kraju, ale sprzeniewierzycie się i uczynicie sobie posągi, rzeźbioną podobiznę czegokolwiek, i będziecie czynić zło w oczach Pana, waszego Boga, drażniąc Go, 26 to – biorę dziś na świadków niebo i ziemię – oświadczam wam, że rychło znikniecie z tej ziemi, do której przeprawiacie się przez Jordan, aby ją posiąść. Nie będziecie długo w niej żyli, gdyż na pewno zostaniecie wytępieni. 27 Pan rozproszy was wśród ludów. Pozostanie was niewielu pośród narodów, do których zaprowadzi was Pan. 28 Będziecie tam służyć bogom, uczynionym rękami człowieka z drewna i z kamienia, którzy nie widzą i nie słyszą, nie jedzą i nie wąchają. 29 Wtedy będziecie szukać tam Pana, waszego Boga, i znajdziecie, jeżeli będziecie Go szukać całym swoim sercem i całą swoją duszą. 30 W twojej niedoli spotka cię to wszystko u kresu dni, wtedy powrócisz do Pana, twego Boga, i będziesz słuchał Jego głosu. 31 Gdyż Pan jest Bogiem miłosiernym. Twój Bóg nie opuści cię, nie wyniszczy i nie zapomni o przymierzu, które poprzysiągł waszym ojcom. 32 Zapytaj dawnych czasów, które były przed tobą, od dnia, w którym Bóg stworzył człowieka na ziemi, i od krańca niebios do krańca niebios, czy wydarzyła się rzecz tak wielka albo czy słyszano o czymś podobnym? 33 Czy słyszał jakiś naród głos Boga przemawiającego ze środka ognia, jak ty słyszałeś i pozostałeś przy życiu? 34 Albo czy jakiś bóg próbował przyjść i wybrać sobie naród spośród narodów przez doświadczenia, znaki, cuda i przez wojnę, mocną ręką i wyciągniętym ramieniem, w wielkiej bojaźni, jak to wszystko, co uczynił wam Pan, wasz Bóg, w Egipcie na twoich oczach? 35 Widziałeś to wszystko, abyś poznał, że Pan jest Bogiem i oprócz Niego nie ma innego. 36 Z niebios dał ci słyszeć swój głos, aby cię pouczyć, a na ziemi ukazał ci swój wielki ogień i Jego słowa usłyszałeś ze środka ognia. 37 A ponieważ umiłował twych ojców, wybrał też po nich ich potomstwo. Wyprowadził cię z Egiptu swoją wielką mocą, 38 aby przed tobą wypędzić większe i potężniejsze od ciebie narody, aby cię wprowadzić i dać ci ich ziemię w posiadanie, jak to jest dzisiaj. 39 Poznaj dzisiaj i weź sobie do serca, że Pan jest Bogiem na niebie wysoko i na ziemi nisko, i nie ma innego. 40 Przestrzegaj Jego ustaw i przykazań, które ja tobie dzisiaj daję, aby ci było dobrze i twoim synom po tobie, by zostały przedłużone twoje dni na ziemi, którą Pan, twój Bóg, daje ci na zawsze.
Miasta ucieczki
41 Wtedy wydzielił Mojżesz trzy miasta za Jordanem na wschodzie, 42 aby mógł uciec tam zabójca, który nieumyślnie zabił swego bliźniego, a nigdy nie był jego nieprzyjacielem, by mógł uciec do jednego z tych miast i ocalić życie. 43 Beser na pustyni, na pustynnej równinie – dla Rubenitów, Ramot w Gileadzie – dla Gadytów i Golan w Baszanie – dla Manassytów.
Druga mowa Mojżesza
44 A to jest prawo, które przedłożył Mojżesz Izraelitom: 45 Takie są świadectwa, ustawy i nakazy, które wygłosił Mojżesz do Izraelitów po ich wyjściu z Egiptu, 46 za Jordanem, w dolinie naprzeciw Bet-Peor, w kraju Sichona, króla Amorytów, który mieszkał w Cheszbonie, którego pokonał Mojżesz i Izraelici po wyjściu z Egiptu. 47 I wzięli w posiadanie jego ziemię i ziemię Oga, króla Baszanu, dwóch królów amoryckich, którzy mieszkali za Jordanem, na wschodzie, 48 od Aroeru, które leży na brzegu potoku Arnon, aż do góry Sirion, czyli do Hermonu. 49 I zajęli całą Arabę za Jordanem na wschodzie aż do Morza Araby u stóp Pisga.
Mojżesz wzywa Izraela do posłuszeństwa
1 A teraz, Izraelu, posłuchaj ustaw i praw, które was uczę wypełniać, abyście zachowali życie, weszli i wzięli w posiadanie ziemię, którą wam daje Pan, Bóg waszych ojców.
2 Niczego nie dodacie do tego, co ja wam nakazuję, i niczego z tego nie ujmiecie, przestrzegając przykazań Pana, waszego Boga, które ja wam nakazuję.
3 Na własne oczy widzieliście, co Pan uczynił za Baal-Peora, jak każdego, który poszedł za Baal-Peorem, Pan, wasz Bóg, wytępił spośród ciebie.
4 Wy zaś, którzyście przylgnęli do Pana, waszego Boga, wszyscy do dziś żyjecie.
5 Patrzcie! Nauczyłem was ustaw i praw, jak mi rozkazał Pan, mój Bóg, abyście tak postępowali w ziemi, do której wchodzicie, aby ją wziąć w posiadanie.
6 Przestrzegajcie ich więc i spełniajcie je, gdyż one są mądrością waszą i roztropnością waszą w oczach ludów, które usłyszawszy o wszystkich tych ustawach, powiedzą: Zaprawdę, mądry i roztropny jest ten wielki naród.
7 Bo któryż wielki naród ma bogów tak bliskich, jak bliski jest nam Pan, nasz Bóg, ilekroć go wzywamy.
8 I któryż wielki naród ma ustawy i prawa tak sprawiedliwe, jak cały ten zakon, który wam dziś nadaję.
Przypomnienie wydarzeń na Horebie
9 Tylko strzeż się i pilnuj swojej duszy, abyś nie zapomniał tych rzeczy, które widziały twoje oczy, i aby nie odstąpiły od twego serca po wszystkie dni twojego życia, ale opowiadaj o nich swoim synom i synom swoich synów
10 O dniu, w którym stanąłeś na Horebie przed Panem, twoim Bogiem, kiedy to Pan rzekł do mnie: Zgromadź mi lud, a Ja obwieszczę im moje słowa, aby nauczyli się bać się mnie przez wszystkie dni swego życia na ziemi i aby nauczali tego swoich synów.
11 Wtedy przystąpiliście i stanęliście u stóp góry — a góra ta płonęła ogniem aż do samego nieba, w ciemnościach, chmurach i mgle.
12 I przemówił Pan do was z tego ognia; głos słów słyszeliście, lecz postaci żadnej nie widzieliście, był tylko sam głos.
13 I oznajmił wam swoje przymierze, które nakazał wam zachowywać: dziesięć słów, które wypisał na dwóch kamiennych tablicach.
14 Mnie zaś rozkazał Pan w tym czasie nauczyć was ustaw i praw, abyście je pełnili na ziemi, do której zdążacie, aby ją wziąć w posiadanie.
Ostrzeżenie przed bałwochwalstwem
15 Strzeżcie usilnie dusz waszych, gdyż nie widzieliście żadnej postaci, gdy Pan mówił do was na Horebie spośród ognia,
16 Abyście nie popełnili grzechu i nie sporządzili sobie podobizny rzeźbionej, czy to w kształcie mężczyzny, czy kobiety,
17 Czy w kształcie jakiegokolwiek zwierzęcia, które jest na ziemi, czy w kształcie jakiegokolwiek skrzydlatego ptaka, który lata pod niebem,
18 Czy w kształcie czegokolwiek, co pełza po ziemi, czy w kształcie jakiejkolwiek ryby, która jest w wodzie pod ziemią,
19 I abyś, gdy podniesiesz swoje oczy ku niebu i ujrzysz słońce, księżyc i gwiazdy, cały zastęp niebieski, nie dał się zwieść i nie oddawał im pokłonu, i nie służył im, skoro Pan, twój Bóg, przydzielił je wszystkim ludom pod całym niebem.
20 Lecz was zabrał Pan i wyprowadził z żelaznego pieca, z Egiptu, abyście byli mu jego własnym ludem, jak to jest dzisiaj.
21 Na mnie zaś rozgniewał się Pan z powodu was i przysiągł, że nie przekroczę Jordanu i nie wejdę do tej pięknej ziemi, którą Pan, twój Bóg, daje tobie na własność.
22 Ja bowiem umrę w tej ziemi, nie przekroczę Jordanu, wy zaś przekroczycie go i weźmiecie w posiadanie tę piękną ziemię.
23 Strzeżcie się, abyście nie zapomnieli o przymierzu Pana, waszego Boga, które zawarł z wami, i nie sporządzali sobie żadnej podobizny rzeźbionej, jak ci to nakazał Pan, twój Bóg.
24 Gdyż Pan, twój Bóg, jest ogniem trawiącym. On jest Bogiem zazdrosnym.
25 Gdy zrodzisz synów i wnuki i usadowicie się na tej ziemi, lecz popełnicie grzech, sporządzając sobie podobiznę rzeźbioną jakiegokolwiek kształtu, i uczynicie to, co jest złe w oczach Pana, waszego Boga, pobudzając go do gniewu,
26 To biorę dziś niebo i ziemię na świadków przeciwko wam, że rychło doszczętnie wyginiecie w tej ziemi, do której przeprawiacie się przez Jordan, aby ją wziąć w posiadanie. Długo w niej nie będziecie, gdyż zostaniecie całkowicie wytępieni.
27 I rozproszy was Pan między ludami, a pozostaniecie tylko nieliczną garstką wśród narodów, do których was Pan zaprowadzi.
28 A tam będziecie służyli bogom będącym dziełem rąk ludzkich z drzewa i kamienia, którzy nie widzą i nie słyszą, nie jedzą i nie wąchają.
29 I będziecie tam szukać Pana, swego Boga. Znajdziesz go, jeżeli będziesz go szukał całym swoim sercem i całą swoją duszą.
30 Gdy znajdziesz się w niedoli i spotka cię to wszystko u kresu dni, nawrócisz się do Pana, swego Boga, i będziesz słuchał jego głosu,
31 Gdyż Pan, twój Bóg, jest Bogiem miłosiernym, nie opuści cię ani cię nie zniszczy i nie zapomni o przymierzu z ojcami twoimi, które im zaprzysiągł.
32 Zapytaj się dawnych czasów, które były przed tobą od dnia, kiedy stworzył Bóg na ziemi człowieka, i od krańca aż po kraniec niebios, czy stało się już coś tak wielkiego albo czy słyszano kiedy o czymś podobnym?
33 Czy kiedykolwiek jakiś lud słyszał głos Boga przemawiającego spośród ognia, jak ty słyszałeś, i pozostał żywy?
34 Albo czy spróbował jakiś bóg przyjść i wziąć sobie jakiś naród spośród innego narodu przez doświadczenia, znaki i cuda oraz przez wojnę, ręką możną i wyciągniętym ramieniem, przez wielkie i straszne czyny, jak to wszystko, co Pan, wasz Bóg, na oczach twoich uczynił dla was w Egipcie?
35 Tobie to ukazano, abyś poznał, że Pan jest Bogiem. Oprócz niego nie ma innego.
36 Z nieba dał ci słyszeć swój głos, aby cię utrzymać w karności, a na ziemi ukazał ci swój wielki ogień, i słyszałeś jego słowa spośród ognia.
37 A ponieważ umiłował twoich ojców i wybrał po nich ich potomstwo, więc osobiście wyprowadził cię wielką swoją mocą z Egiptu,
38 Aby wypędzić przed tobą narody większe i mocniejsze od ciebie, a ciebie zaprowadzić do ich ziemi i dać ci ją w posiadanie, jak to jest dzisiaj.
39 Dowiedz się i tedy dzisiaj i weź to sobie do serca, że Pan jest Bogiem na niebie w górze i na ziemi w dole, nie ma innego!
40 Przestrzegaj zatem ustaw jego i przykazań, które ja tobie dziś nakazuję, aby dobrze było tobie i twoim synom po tobie i abyś długo żył na ziemi, którą Pan, twój Bóg, daje ci po wszystkie dni.
Wydzielenie trzech miast schronienia za Jordanem
41 Wtedy Mojżesz wydzielił trzy miasta za Jordanem na wschodzie,
42 Aby w nich mógł się schronić zabójca, który zabił swego bliźniego nieumyślnie, nie mając go przedtem w nienawiści, i aby ocalał schroniwszy się w jednym z tych miast.
43 Są to: Beser w stepie na równinie dla Rubenitów, Ramot w Gileadzie dla Gadytów i Golan w Baszanie dla Manassesytów.
Słowa wstępne do przepisów zakonu
44 A taki zakon przedłożył Mojżesz synom izraelskim.
45 Takie są świadectwa, ustawy i prawa, które oznajmił Mojżesz synom izraelskim po ich wyjściu z Egiptu,
46 Za Jordanem, w dolinie, naprzeciw Bet-Peor w kraju Sychona, króla Amorejczyków, mieszkającego w Cheszbon, którego Mojżesz wraz z synami izraelskimi pobił po ich wyjściu z Egiptu
47 I którego ziemię wzięli w posiadanie, podobnie jak ziemię Oga, króla Baszami, dwóch królów amorejskieh, którzy mieszkali za Jordanem na wschodzie
48 Od Aroer, leżącego nad brzegiem potoku Arnon, aż do góry Sirion, czyli do Chermonu,
49 Oraz cały step za Jordanem na wschodzie, aż do morza stepowego u stóp zbocza Pizga.