Biblia Ekumeniczna

Projekt ekumenicznego przekładu Biblii Towarzystwo Biblijne w Polsce rozpoczęło w 1995 r. Do jego realizacji powołano Międzywyznaniowy Zespół Tłumaczy, w którego skład weszli przedstawiciele Kościołów członkowskich Towarzystwa.

Pierwsze efekty pracy przyniosły wydanie pojedynczych Ewangelii w przekładzie ekumenicznym. W 1997 r. ukazały się Ewangelie Mateusza i Marka, zaś w 2000 r. Łukasza.

W 2001 r. Towarzystwo Biblijne wydało Nowy Testament i Psalmy w tym przekładzie. Dwa lata później oddzielnie wydano Księgę Psalmów.

Przygotowanie tłumaczenia tekstu biblijnego wymaga dużego zaangażowania licznych specjalistów pracujących na co dzień w innych instytucjach, a także niemałych środków finansowych. Dlatego Towarzystwo Biblijne zdecydowało się na wydanie Starego Testamentu w pięciu tomach. W kolejnych latach ukazały się:

• Księgi Dydaktyczne (2008)
• Księgi Deuterokanoniczne (2011)
• Pięcioksiąg (2014)
• Księgi Historyczne (2016)
• Księgi Prorockie (2016)

W 2017 r. wydano całą Biblię Ekumeniczną w jednym tomie. Wydanie to zostało poprawione w porównaniu z tomami, które ukazywały się wcześniej.

Charakterystyka przekładu

Ekumeniczny przekład Biblii jest efektem pracy tłumaczy i redaktorów różnych wyznań chrześcijańskich. Tekst był konsultowany z przedstawicielami jedenastu Kościołów w Polsce: Adwentystów Dnia Siódmego, Chrystusowego, Chrześcijan Baptystów, Ewangelicko-Augsburskiego, Ewangelicko-Metodystycznego, Ewangelicko-Reformowanego, Polskokatolickiego, Prawosławnego, Rzymskokatolickiego, Starokatolickiego Mariawitów oraz Zielonoświątkowego.

Tłumacze i redaktorzy pracujący nad ekumenicznym przekładem Biblii kierowali się „Wytycznymi do współpracy międzywyznaniowej w tłumaczeniu Biblii”, opracowanymi wspólnie w 1987 r. przez watykański Sekretariat ds. Jedności Chrześcijan oraz Zjednoczone Towarzystwa Biblijne. Naczelną zasadą przekładu jest wierność oryginałowi. Podstawą tłumaczenia były następujące teksty:

• Stary Testament (księgi kanoniczne) – tekst hebrajski, wydanie krytyczne „Biblia Hebraica Stuttgartensia”, ed. R. Kittel, Stuttgart 1990
• Stary Testament (księgi deuterokanoniczne) – tekst grecki, wydanie krytyczne „Septuaginta. Id est Vetus Testamentum graece iuxta LXX interpretes”, ed. A. Rahlfs, Stuttgart 1965 i późn.
• Nowy Testament – tekst grecki, wydanie krytyczne „The Greek New Testament”, ed. K. Aland, C.M. Martini, B.M. Metzger, Stuttgart 1994

Tekst przekładu ekumenicznego charakteryzuje się współczesną polszczyzną. Tłumacze zrezygnowali z archaizacji języka. Przypisy zawierają jedynie konieczne informacje historyczne, geograficzne, zwyczajowe czy lingwistyczne. Ze względu na międzywyznaniowy charakter przekładu co do zasady unikano umieszczania komentarzy egzegetyczno-teologicznych. Nieliczne przypadki takich przypisów cechuje powściągliwość i ogólność. Księgi są poprzedzone jedynie krótkimi wstępami ogólnymi.

W protokanonicznych księgach Starego Testamentu napisanych po hebrajsku tetragram imienia Bożego (JHWH) zapisano kapitalikami jako „PAN”, a w przypadku „Adonaj JHWH” – „Pan BÓG”. W księgach deuterokanonicznych i w Nowym Testamencie grecki termin „Kýrios” zapisywany jest bez użycia kapitalików – „Pan”.

Księgi

Różne tradycje chrześcijańskie uznają różne kanony ksiąg Biblii, dlatego w ekumenicznym przekładzie znalazło się możliwie jak najwięcej ksiąg uznawanych za natchnione przez Kościoły uczestniczące w projekcie:

• 39 protokanonicznych ksiąg Starego Testamentu (kanon Biblii hebrajskiej): Rodzaju, Wyjścia, Kapłańska, Liczb, Powtórzonego Prawa, Jozuego, Sędziów, Rut, 1. i 2. Samuela, 1. i 2. Królewska, 1. i 2. Kronik, Ezdrasza, Nehemiasza, Estery, Hioba, Psalmy, Przysłów, Koheleta, Pieśń nad Pieśniami, Izajasza, Jeremiasza, Lamentacje, Ezechiela, Daniela, Ozeasza, Joela, Amosa, Abdiasza, Jonasza, Micheasza, Nahuma, Habakuka, Sofoniasza, Aggeusza, Zachariasza oraz Malachiasza;
• 9 deuterokanonicznych ksiąg Starego Testamentu (znanych z Septuaginty): Judyty, Tobita, 1., 2. i 3. Machabejska, Mądrości, Mądrości Syracha, Barucha oraz List Jeremiasza;
• 2 księgi protokanoniczne Starego Testamentu przełożone z greckiej wersji zawartej w Septuagincie: Estery i Daniela;
• 27 ksiąg Nowego Testamentu: Ewangelie: Mateusza, Marka, Łukasza i Jana, Dzieje Apostolskie, Listy do: Rzymian, 1. i 2. do Koryntian, do Galatów, Efezjan, Kolosan, 1. i 2. do Tesaloniczan, 1. i 2. do Tymoteusza, do Tytusa, Filemona, Hebrajczyków, Listy: Jakuba, 1. i 2. Piotra, 1., 2. i 3. Jana, Judy oraz Apokalipsa św. Jana.

Dwie z ksiąg starotestamentowych – Estery i Daniela – zostały przetłumaczone zarówno z Biblii hebrajskiej, jak i greckiej Septuaginty. Pomiędzy tymi wersjami istnieją bowiem różnice w objętości, a niekiedy i treści.

Wspólny dla wszystkich chrześcijan przekład Biblii stanowi podstawę ekumenicznych rozważań, nabożeństw, dni biblijnych i sesji naukowych. Być może doczeka się też zatwierdzenia do użytku w liturgii poszczególnych Kościołów. Jest to również cenny przyczynek do historii polskich tłumaczeń Biblii, której początki sięgają XIV w.

Więcej o Biblii Ekumenicznej:

Biblia Ekumeniczna jest owocem ponad dwudziestoletniej pracy biblistów i językoznawców z jedenastu Kościołów działających w Polsce. Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego, Kościoła Chrystusowego, Kościoła Chrześcijan Baptystów, Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego, Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, Kościoła Polskokatolickiego, Kościoła Rzymskokatolickiego, Kościoła Starokatolickiego Mariawitów, Kościoła Zielonoświątkowego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Ideą przewodnią tego tłumaczenia Pisma Świętego jest osiągnięcie przez wszystkie Kościoły chrześcijańskie w Polsce, partycypujące w tym dziele, wspólnego i zaakceptowanego tekstu biblijnego w języku polskim, jednocześnie wiernego treści oryginałów.

Towarzystwo Biblijne w Polsce zainicjowało, zrealizowało i wydało ten przekład. Prace trwały od 1995 roku. Zadaniem Towarzystwa Biblijnego był odpowiedni dobór wykwalifikowanych tłumaczy i członków komisji redakcyjnych, odzwierciedlający międzywyznaniowy charakter tego przedsięwzięcia.

Najważniejszą cechą tego przekładu jest piękna polszczyzna, która jest wolna od archaizmów, aby mogła być zrozumiała dla każdego. Fakt ten z pewnością będzie sprzyjać rozpowszechnianiu się Biblii Ekumenicznej wśród polskich chrześcijan, lecz również wśród tych, którzy dopiero szukają „źródła wody żywej” (zob. J 4,7-15).

Niniejsze wydanie zawiera księgi deuterokanoniczne, które przez Kościoły katolickie i prawosławne są uznawane za natchnione, na równi z księgami protokanonicznymi. Księgi te umieszczone zostały pomiędzy Starym a Nowym Testamentem, zgodnie z „Wytycznymi do współpracy międzywyznaniowej w tłumaczeniu Biblii”, opracowanymi przez Papieską Radę ds. Popierania Jedności Chrześcijan i Zjednoczone Towarzystwa Biblijne.

Poszczególne księgi zostały poprzedzone wstępami zawierającymi informację o ich autorach, adresatach oraz środowisku historycznym. W przypisach, oprócz odnośników do tekstów paralelnych, zamieszczono informacje o charakterze tekstologicznym, filologicznym, geograficznym, historycznym oraz kulturowym.